مبانى اقتدار و زندگى سیاسى

توضیح

پیچیدگى کنشهاى اجتماعى، بویژه آنگاه که ماهیت‏سیاسى مى‏یابند، غالبا مانع از درک و فهم درست رفتارها و روابط موجود در جامعه مى‏شود. این امر، در مواردى، پیامدهاى سیاسى‏اجتماعى شگرفى دارد; به‏گونه‏اى که گاه مسیر سرنوشت‏یک جامعه را تحت تاثیر قرار مى‏دهد. اهمیت این موضوع، بیشتر از آنجا سرچشمه مى‏گیرد که در جوامع در حال توسعه، پس از مدتى الگوهاى شناختى و رفتارى جامعه، بویژه در ارتباط با پدیده دولت و حکومت، چنان دستخوش دگرگونى مى‏شود که فهم کنش و واکنشهاى شهروندان، حتى براى خود دولتهاى نوساز و توسعه‏گرا نیز مشکل و، در مواردى، نومیدکننده مى‏گردد. نمونه بارز این پدیده، در سالهاى پایانى نظام پهلوى قابل مشاهده است که شاه به‏رغم تلاشهایى که، به گمان خود، براى نوسازى کشور کرد با واکنش منفى شدیدى از سوى جامعه و مردم روبه‏رو شد و سرانجام، از قدرت ساقط گردید. درک این رفتار سیاسى مردم، چنان براى آخرین پادشاه تاریخ ایران، مشکل بود که تا آخر عمر نیز نتوانست از پس تحلیل آن برآید و، به‏ناچار، آن را به خیانت و ناجوانمردى دولتمردان وقت آمریکایى در حق خود، نسبت مى‏داد. چرا شاه، به‏رغم تجربه کمابیش درازمدتى که در امر کشوردارى داشت، از فهم و درک روند و فرآیندى که موجب افول اقتدار نظام شاهنشاهى در میان توده‏هاى مردم و، در نتیجه، پس زدن آن از سوى ملت‏شد، عاجز ماند؟