مقایسه جنون در فقه و حقوق ایران و افغانستان و روانپزشکی

توضیح

جنون یک اختلال روانی است، به نحوی که فرد در زمان ارتکاب جرم، توان لازم برای انطباق رفتار خود با واقعیت را نداشته و فاقد اراده یا قوه تمیز باشد. متهمی که بر اثر بیماری ذهنی توان لازم برای درک ماهیت و کیفیت یا خلاف قانونی بودن عملش یا انطباق رفتارش با قانون را از محسوب میشود. در فقه، حقوق و قوانین ایران و » مجنون « دست داده باشد از نظر قانونی افغانستان واژۀ جنون به عنوان رافع مسئولیت کیفری دانسته شده است، اما معنای دقیق و تعریف مشخصی برای آن بیان نشده است. در فقه فقط به نشانههای جنون بسنده شده و برای معرفی جنون با لحاظ همان معانی لغوی و لفظی، از زوال عقل صحبت شده است. در اصطلاح حقوقی فقط به توانایی شناختی شخص توجه دارد و تواناییهای احساسی یا عاطفی او را در » جنون « وجود ندارد، بلکه جنون یک مفهوم عام برای » جنون « بر نمیگیرد. در علم روانپزشکی واژۀ برخی بیماریها یا اختلالات روانی است. آنچه در روانپزشکی معادل جنون حقوقی میتوان است؛ یعنی بیماریها یا اختلالاتی که برخی علایم از جمله هذیان و توهم را » سایکوز « یافت قرار میگیرند. روانپزشکان در ارزیابی » سایکوتیک « دارا باشند که زیر مجموعۀ اختلالات اختلالات روانی دو معیار عمده در دست دارند؛ یکی معیار طبقهبندی سازمان جهانی بهداشت از بیماریها است که از جمله اختلالات روانی را نیز در بر میگیرد و تقسیمبندی دیگر، طبقهبندی انجمن روانپزشکی آمریکا از اختلالات روانی است. در این مقاله تلاش شده است که مقایسۀ بین جنون فقهی، حقوقی و روانپزشکی صورت بگیرد و هماهنگی یا دوگانگی این موضوع در علم فقه، حقوق ایران، افغانستان و روانپزشکی بررسی شود.
واژه‌های کلیدی: جنون، مسئولیت کیفری، فقه، حقوق، روانپزشکی