مقایسه نکاح معاطاتی در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران

توضیح

نکاح معاطاتی ازدواجی است که به منظور تشکیل خانواده و حق تمتع و رابطه جنسی بین زن و مرد برقرار میشود اما فاقد ایجاب و قبول لفظی است و ممکن است طرفین بر مهریه، نفقه و سایر حقوق بین زوجین توافق کنند. بعضی افراد ازدواج سفید را نوعی نکاح معاطاتی میدانند، بنابراین شرعی و قانونی بودن ازدواج سفید با این تعریف بستگی به صحت عقد نکاح بر اساس معاطات دارد. مطابق ماده 193 قانون مدنی در مواردی که قانون استثناء کرده باشد معاطات صحیح است. از جمله موارد استثنا شده عقد نکاح است. در ماده 1062 این قانون آمده است: نکاح واقع میشود به ایجاب و قبول به الفاظی که صرحا0ی دلالت بر قصد ازدواج نماید. یعنی حتما به لحاظ حقوقی باید صیغه عقد ازدواج بیان شود و ایجاب و قبول باید لفظی باشدمگر در حالت عجز از تلفظ. محقق داماد می گوید قانون مدنی برای ایجاب و قبول صیغهای خاص یا زبان و لفظ ویژهای را ملحوظ نداشته است. بلکه هر زبان و یا هر نوع صیغهای را که دلالت صریح بر قصد ازدواج داشته باشد را کافی دانسته است. عدم جواز نکاج معاطاتی به نظر اکثر فقها مورد اجماع علمای شیعه و اهل سنت است. در سالهای اخیر برخی از فقها نظیر صادقی تهرانی نظریه صحت نکاح معاطاتی را مطرح کردهاند، از جمله: عقد یا قرارداد ازدواج به هر زبانی که باشد درست است و اگر هم بدون لفظ ویژهاش که انکحت یا نکاح کردم باشد، در صورتی که جریانی میان زن و مرد انجام گردد، چه با نوشتن یا گفتن یا اشاره یا هر طور دیگر که به روشنی دلالت بر انجام ازدواج کند، کافی است. معاطاتی موضوعی است که بیشتر در فقه کاربرد دارد لذا در این پژوهش به مقایسه این نکاح در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران پرداخته میشود.
واژه‌های کلیدی: نکاح ، نکاح معاطاتی ، فقه امامیه ، حقوق موضوعه.