موضوعات و ملاکات حکم در فقه هنر

توضیح

‌‌در این نوشتار ابتدا درباره لزوم تغییر نگاه به هنر سخن به میان می‌آید که از شکل صرفاً یک ابزار تجمل به‌صورت یکی از ضرورت‌های حیات اجتماعی امروز درآمده است. سپس با قرار دادن فقه هنر در ذیل فقه اجتماعی (نه فقه فردی)، موضوع و ملاکات این بخش از فقه را متفاوت از موضوع و ملاکات فقه تعبدی می‌داند، به‌گونه‌ای که چون بخش عمده فقه اجتماعی غیرتعبدی است، ملاکات احکام آن هم باید استخراج و بر اساس آن نظر دهی شود.
در ادامه با اشاره به اینکه برخی از عناوین موجود در روایات، به‌صورت استقلالی مدنظر شارع نبوده است و ذیل عنوان دیگری به نام عنوان «مافوق» واقع می‌شده‌اند که موضوعیت دارند؛ غنا، موسیقی و مجسمه‌سازی نیز از همین شمار هستند. به عبارتی غنا و مجسمه‌سازی اگر ذیل عنوان «لهوالحدیث»، «اضلال عن سبیل‌الله»، «قول زور» و ... قرار گیرد، حرام خواهد بود و فی‌نفسه حرمتی ندارد. کما اینکه نی و بربط و مزمار و سایر آلات نوازندگی هم اگر ذیل عنوان «آلات لهو» واقع شود، حرام است و در غیر این‌ٌصورت همین عناوین حکم حرمت ندارند.
هدف از طرح این مباحث، گسترش و تحلیل «روش اجتهاد در فقه هنر» است. در این نوشتار ابتدا لزوم نگاه فقیه به هنر را به‌عنوان ضرورت مطرح و سپس ملاک‌های موجود در فقه هنر را بررسی می­کنیم بعد درباره عناوین مستقل یا عناوینی که زیرمجموعه عنوان دیگری قرار دارند مباحثی را مطرح می­نماییم. به‌مقتضای کار هنری مقاصد گوناگون یا مسئله مزاح و شوخی پیش می­آید لذا فقیه باید در صدور احکام به این نکات توجه کند.
واژه‌های کلیدی: فقه، هنر، ملاکات، حکم.