توضیح

یادداشت: عنوان انگلیسی: Recognizing the topic of Waraʿ(righteousness) in the fiqh Al-Ma'rafa and Al-Aqeedah, the fiqh Al-Akhlāq, and the fiqh Al-'Amal, based on the Narrations
موضوع فقه، رفتار مکلفان است که علی­رغم اختلاف­های میان فقیهان در شمولیت این موضوع، می­تواند بر اساس نظر برخی، شامل سه حوزه فقه المعرفه و العقیده، فقه الاخلاق و فقه العمل باشد. فارغ از اختلافات در اصل مسئله، ورع نیز از واژگانی است که به‌تناسب کاربردهای مختلف در فقه به‌عنوان خصلت قاضی، مجتهد و مفتی و همچنین، گستردگی معنایی در روایات می­تواند در هر سه حوزه فوق مطرح شود و موضوع حکم فقهی باشد. این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی درصدد پاسخ به این سؤال است که باتوجه‌به ارتباط واژه «ورع» با سایر واژگان در روایات، ورع موضوع کدام‌یک از سه حوزه فقه المعرفه و العقیده، فقه الاخلاق و فقه العمل خواهد بود؟ جامعه آماری این پژوهش شامل 346 حدیث است که با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA2020 کدگذاری شدند. محدود دانستن ورع به محدوده فقه الاخلاق و فقه المعرفه و العقیده به دلیل وجود روایات متعدد که ورع را در زمره عمل یا مساوی با آن می­دانند، صحیح نیست، بلکه ورع در محدوده فقه العمل نیز داخل است و محدود دانستن آن به باب­های قضاوت، اجتهاد و تقلید و نماز در فقه العمل نیز کفایت نمی­کند، بلکه ورع باید در باب عبادات فراتر از اوصاف امام­جماعت نیز مطرح شود و چه‌بسا بتوان ورع را از اوصاف واجب همه بندگان و مکلفان اعم از مجتهد و مقلد دانست. در نهایت، ورع و واژگان مثبت همراه آن در روایات در صورتی موضوع فقه المعرفه و العقیده خواهد بود که دارای وصف معرفت­شناختی باشد و اگر از مرحله شناختی خارج شد و به ظهور و بروز ظاهری در اعمال و رفتار انسان نرسید، در حوزه فقه الاخلاق وارد خواهد شد و اگر در قالب رفتار و فعل انسان عرضه شد، باید در وادی فقه العمل به دنبال حکم فقهی آن گشت.
واژه‌های کلیدی: ورع، تحلیل محتوا، فقه العمل، فقه الاخلاق، فقه المعرفه.