عنوان
نقش مردم در حکومت اسلامی از نگاه مقام معظم رهبری و شهید صدر
نویسنده
اصطلاحنامه
حکومت اسلامی (Islamic Government) | خامنه ای، سید علی، رهبر جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۱۸ - (Khamenei, Sayyed Ali, Leader of IRI, 1939-) | صدر، سید محمد باقر، ۱۹۳۱ - ۱۹۷۹م. (Sadr, Sayyed Muhammad Baqir, 1931-1979) | صدر، سید محمد باقر، 1931-1979م. -- دیدگاه درباره اسلام و دولت (Sadr, Muhammad Baqir, 1931-1979 -- Views on Islam and state) | قانون گذاری (Legislation) | مردم (People) | مشروعیت (Legitimism)
ناشر
فصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش، پاییز 1391، شماره 12، ص.: 1-39.
تاریخ نشر
1391
توضیح
در این مقاله با عنایت به نظرات دو اندیشمند تأثیرگذار در جهان اسلام (آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله محمدباقر صدر) به بررسی نقش مردم در حکومت از نظر آنان می‌پردازیم. پس از پذیرش اینکه حاکم مطلق بر جهان پروردگار و کسی که مأذون از جانب اوست می‌باشد، در زمان غیبت امام معصوم7 که شخصی به صورت معین برای ولایت و قانونگذاری بر جامعه تعیین نشده است بر مؤمنین است که نسبت به این امر اقدام کنند. آیت الله خامنه‌ای مبنای مشروعیت را تحقق اراده الهی می‌داند، اما آیت الله صدر مشروعیت را ترکیبی از ارادۀ الهی ـ مردمی می‌داند و لذا نظر این دو شخصیت از اینجا از هم جدا می‌شود، لازمه مشروعیت الهی حاکم، ورود او در مسائل حکومت در شکل ولایت مطلقه و دخالت مستقیم است لذا حاکم فقیه، مرجع تمام امور است و مشروعیت تمام ارکان حکومت با تأیید او صورت می‌گیرد چون او مشروعیتش را از پروردگار گرفته و فقط اوست که می‌تواند در مشروعیتش خلل ایجاد کند، و در این امر مردم نقشی جز عینیت بخشی به دستورات و اوامر فقیه را ندارند. و یا نظارت او بر اجرای دستورات دینی توسط متصدیان امور مختلف حکومت. ولی طبق نظر دوم فقیه تنها ناظر بر اعمال و جریان حکومت است و این مردم هستند که با تأیید خود به اجزای آن حکومت مشروعیت می‌دهند و با عدم تأیید مردم حکومت فقیه دچار عدم مشروعیت شده و ساقط می‌شود.
واژه‌های کلیدی: مشروعیت، فقیه، مردم، مقبولیت، عینیت.