نقش مصلحت در اجرای مجازات های حدی

توضیح

«مصلحت» عنوانی آشنا و پرکاربرد در فقه و اصول و از دید اسلام عبارت است از هر کاری که به سود و صلاح مادی یا معنوی فرد و جامعه باشد. از دیدگاه فقهای مذاهب اسلامی، «مصلحت» نقشی اساسی در تشریع احکام دارد؛ اگرچه در وسعت این نقش توافقی وجود ندارد. دیدگاه غالب و نظر اکثر فقها در مورد احکام الهی این است که این احکام شامل احکام متغیر و ثابت است. بر اساس این تفکّر احکام الهی بالأخص «حدود» تحت هیچ شرایطی تغییر نمی‌‌یابند و در هر زمان و هر مکان لازم‌‌الاجرا هستند. در مقابلِ دیدگاه سابق، عدّه‌ دیگری از فقها شرایط مصلحت را در احکام اسلامی مؤثّر می‌‌دانند. این دسته از فقها قائل‌اند که احکام بر اساس مصالح و مفاسد پایه‌‌ریزی شده‌‌اند و هدف از اجرای احکام را دستیابی به مصالح می‌‌دانند. به‌طورکلی مصلحت به این معنا در فقه مذاهب اسلامی علاوه بر تشریع، در اجرای مجازات به‌‌خصوص حدود هم می‌تواند مدّنظر قرار گیرد؛ به تعبیر دیگر امروزه حاکم با استفاده از احکام ثانویه و عنصر مصلحت در موارد تزاحم بین ملاکات احکام شریعت و احتمال تأثیر شرایط در نرسیدن آن حکم به فعلیت، می‌تواند برخی حدود را اجرا نکرده، برای برخی حدود جایگزین تعیین کند؛ لذا ضرورت دارد، مصلحت‌سنجی در مورد حدود و کیفیّت اجرای آنها با رعایت اقتضائات زمان، مکان و اشخاص مجازات با توجه به روایات و نظر فقها مدّ نظر قرار گیرد. مضافاً اینکه در صورت وجود شبهه مصلحت نیز اجرای حدّ با تردید مواجه می‌‌شود.
واژه‌های کلیدی: مصلحت، حدود، مجازاتهای حدّی، اجرا، حاکم.