نگاهی نوین به مفاد قاعده لاضرر با تکیه بر مبانی انسان‌شناسی قرآن کریم

توضیح

با آنکه نصوص شرعی متعددی بعنوان مدرک قاعده مزبور مورد استناد فقها واقع شده است. اما بدون تردید، قبح ضرر و حسن جلوگیری از آن و در نتیجه نهی از اضرار، از احکامی است که عقل، صرفنظر از متون شرعی یا ادله نقلی، به آن حکم می‌کند و از مستندات عقلیه است. ازآنجا که پایه و اساس دلایل قرآنی، روایی و اجماع مربوط به قاعده لاضرر بازگشت به دلیل عقلی و ارتکاز عقلایی آن دارد ،‌ به نظر می رسد که تبیین این دلیل دارای اهمیت زیادی باشد. اهمیت این تبیین به گونه‌ای است که می‌تواند ملاک و معیاری برای قضاوت پیرامون دیدگاه‌های مختلفی گردد که در باره مفاد این قاعده مطرح شده است. بنابراین مهمترین پرسش در مورد این قاعده این است که چگونه می‌توان دلیل عقلی مربوط به آن را تبیین نمود؟ این مقاله درصدد است با تکیه بر مبانی انسان‌شناسی قرآن کریم که در واقع در بستری فلسفی مطرح شده است، دلیل عقلی مزبور را تبیین نماید. با توجه به همین تبیین است که می‌توان دیدگاه نوینی در باره مفاد قاعده مطرح کرد.پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی مبانی انسان‌شناسی قاعده لاضرر و لاضرار می پردازد.
واژه‌های کلیدی: قاعده لاضرر، قواعد فقهی، فطرت، ابعاد وجودی انسان، منفعت