گفت وگوی نشریه فقه با آیت الله محمدابراهیم جناتى درباره شبیه‌سازی

توضیح

فقه: با تشکر از قبول زحمت اولین سؤال این است که نظر حضرت عالى درباره حکم شبیه سازى انسانى و پیامدهاى آن, چیست؟ استاد: مسئله شبیه سازى انسانى از جمله مسائلى است که از چندى قبل در سطح جهان مطرح شده که براى آگاهى کامل از ماهیت و نتایج و پیامدهاى مثبت و منفى آن مورد تحقیق و بررسى دانش پژوهان و عالمان آگاه از مبانى شریعت قرار گرفته تا آنان بتوانند حکم شرعى آن را بیان کنند; زیرا تا ابعاد موضوع و ویژگى هاى درونى و بیرونى و فواید و پیامدهاى آن به گونه کامل مشخص نشود, حکم آن را نمى توان از نظر شرع براساس مبانى و عناصر اصلى شرع کاوید و این مطلب به موضوع شبیه سازى انسان اختصاص ندارد, بلکه شامل هر پدیده تازه دیگرى مى شود که در آینده نه چندان دور شاهد آنها خواهیم بود. باید دانست اختلاف نظر عالمان, اعم از مسلمان و یا پیروان ادیان دیگر, در مشروعیت هر پدیده جدیدى در ابتداى پیدایش آن امرى رایج است; زیرا آن مسئله نظرى است و اختلاف نظر درباره آن امرى است طبیعى, ولى با مرور زمان و شرایط آن که در تحول ویژگى هاى درونى و بیرونى موضوعات داراى تأثیرند, مى بینیم که در بسیارى از مسائل نظرى بر اثر پیشرفت و تکامل علم و قوت ادراک آن, اختلاف نظر ها هم براساس مبانى و پایه هاى شناخت از میان مى رود. درباره شبیه سازى انسان و هر پدیده نو, اشکال شرعى ندارد, مگر آن که بر منع آن دلیل معتبر شرعى باشد و ما پس از مراجعه به مبانى و عناصر اصلى استنباط که نخستین آنها کتاب خدا و دومین آنها سنت رسول خدا و اوصیاء اوست, دلیل قانع کننده اى بر حرام بودن آن نیافتیم. لذا اصل این کار را مباح و حلال دانسته ایم, ولى با این وصف این را نمى توان نادیده گرفت که به کارگیرى آن در دامنه وسیع و گسترده براى جامعه ممکن است پیامدهایى را دارا باشد که باید در به دست آوردن حدود آن سعى شود تا به اشکال برخورد نشود. از جمله این مشکلات عدم شکل گیرى خانواده, نبود هویت خانوادگى, تعطیل روابط مشروع جنسى, مشکلات در امر ازدواج, ارث و محرومیت ها و… است و البته همه اینها پاسخ دارند که باید در فرصت دیگر بیان شوند.
واژه‌های کلیدی: شبیه سازی، انسان، فقه، اسلام، آیت الله محمدابراهیم جناتى