گونه شناسی اهداف مذاکره سیاسی در سیره نبوی (ص)

توضیح

بر پایه‌ آموزه‌های دینی، شأن پیامبران از سیاست‌ورزی والاتر است اما در صورت به دست گرفتن زعامت و رهبری، ایشان نیز تحت شرایطی، چون اهل سیاست رفتار کرده و به روش سیاست‌مداران، از جمله مذاکره سیاسی عمل کرده‌اند. این امر در سیره پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله)، در مذاکره با بنی‌ضمره، مذاکرات حدیبیه و مذاکره با بنی‌أشجع، به‌وضوح قابل‌مشاهده و نیز شایسته بررسی است. از نقطه‌نظر پژوهش، «اهداف مذاکره» در سیره نبوی، بارزترین عنصر متمایزکننده مذاکرات پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله)، در مقایسه با مذاکرات دیگر سیاست‌مداران به‌حساب می‌آید. در مقاله پیش‌رو، با استفاده از روش تحلیل محتوا، ضمن بازخوانی منابع تاریخی-‌روایی مرتبط با سیره سیاسی پیامبر اسلام (صلی‌الله علیه و آله) در سه مذاکره مزبور، مهم‌ترین اهداف و مقاصد ایشان از مذاکره سیاسی با مخالفان، در قالب اهداف عُقلایی فراگیر و اهداف اختصاصی محدود، بررسی و تحلیل گردیده است. پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) از انجام این مذاکرات، به دنبال تحقق اهداف عقلایی فراگیر و مشترک، همچون حل مسالمت‌آمیز اختلافات، تأمین مصالح طرفین و ایجاد امنیت پایدار و اهداف اختصاصی متناسب با زمان و مکان در هر مورد خاص، همچون جلوگیری از اتحاد نظامی با دشمنان، مهیا نمودن زمینه فتح مکه و دفاع از هم‌پیمانان بوده است.
واژه های کلیدی: مذاکره سیاسی، سیره، پیامبر اکرم (ص)، ‌حدیبیه، بنی‌ضمره، بنی‌أشجع.