نگرشی نو برمبانی فقهی حکم کالبدشکافی در آموزش علوم پزشکی

توضیح

از نیازهای آموزشی دانشجویان علوم پزشکی، کالبد شکافی و تشریح جسد مردگان است و از آنجا که این مساله، پیشینه ای طولانی ندارد، فقهای گذشته درباره حکم شرعی آن به طور خاص بحث نفرموده اند؛ بنابراین جای پرسش از احکام فقهی این مساله باقی است که حکم اولی این عمل چیست؟ و در انجام آن چه اموری را باید ملاحظه کرد؟
نوشتار حاضر در صدد بحث پیرامون برخی مسائل مربوط به این موضوع و پاسخ به برخی پرسش ها در این زمینه می باشد که پس از طرح مساله و توضیح مختصری پیرامون «اصل اباحه» به عنوان اصل اولی در مورد اشیاء و افعال، به بررسی ادله ای که ممکن است برای خروج از این اصل در مساله تشریح جسد به آنها استناد گردد، پرداخته است. عمده این ادله عبارتند از: 1- روایاتی که بر حرمت «مثله» کردن دلالت دارند. 2- ادله ای که بر لزوم پرداخت دیه به سبب قطع اعضای میت دلالت می کنند. 3- روایاتی که بر احترام جسد میت مسلمان دلالت دارند.
در این مقاله به این نتایج رسیده ایم که تشریح جسد با مثله متفاوت است و لزوم دیه با حرمت شرعی ملازمه قطعی ندارد، هم چنین تشریح جسد با رعایت آداب شرعی مستلزم بی احترامی به بدن میت نیست؛ بنابراین دلیل محکمی برای حکم به حرمت کالبد شکافی در اختیار نداریم اما برای رعایت احتیاط، هنگامی که انجام این کار بر روی میت کافر ممکن است، از کالبد شکافی میت مسلمان خودداری شود. در پایان مساله دیه و نحوه عمل به روایات مربوط به آن در ارتباط با تشریح جسد مطرح گردیده است.
واژه های کلیدی: مثله، کالبد شکافی، احترام میت، اصل اباحه، دیه.