احکام حقوقی طفل حاصل از رحم جایگزین در حقوق ایران و لبنان

توضیح

استفاده از فناوریهای جدید در حوزه پزشکی، امکانات جدیدی را در اختیار بشر امروزی قرار داده است.یکی از این تکنولوژیها ناباروری مردان و زنان است. در این زمینه تاکنون، از روش‌های درمان ناباروری مختلف بصورت ای وی اف، ای یو ای و ... مورد استفاده نیازمندان قرار گرفته است. از دیگر روش‌های درمان ناباروری، استفاده از رحم جایگزین است. از این روش در شرایطی استفاده می‌شود که زوجه فاقد توانایی لازم برای پرورش جنین در رحم خود باشد. استفاده از فناوری‌های جدید در زمینه پزشکی نیز مانند دیگر زمینه‌ها، پرسش‌هایی را بدنبال دارد. امروزه جامعه شناسان، حقوقدانان، فیلسوفان اخلاق و عالمان دینی هر یک دغدغه‌هایی را در مورد استفاده از روش رحم جایگزین دارند. با توجه به اینکه در شرایط کنونی، در جوامع مختلف، از روشهای کمک باروری استفاده می کنند، انتظار می‌رود که جامعه ایران نیز به زودی با دشواریهای نظری و عملی گوناگونِ کاربرد این روش مواجه شود. به همین دلیل، ضروری است هم زمان با استفاده از این قبیل درمانها، عالمان و متخصصان رشته‌های مرتبط با مسئله، از جوانب گوناگون به بررسی آن بپردازند. نظریه مطروحه در کشورهای مختلف، در خصوص استفاده از رحم جایگزین متفاوت بوده است در این میان، برخی این پدیده را مجاز و برخی دیگر آن را به دلیل ملاحظات متعدد رد کرده اند و فقها نیز در این باره اختلاف نظر دارند. استفاده از رحم جایگزین در بیشتر کشورهای عربی غیر قانونی است. اگرچه در برخی از کشورهای غربی قانونی شده است و برخی از موارد در این کشورها کار به مرجع قضایی و دادگاهی می‌رسد که اعتبار این قرارداد را تأیید ‌کند و سایر کشورها از تصویب این فرآیند به عنوان یک روش مدرن تولید مثل جلوگیری کردند. متأسفانه، نظام حقوقی ایران در این زمینه از نظر وضع قوانین و مقرّراتی که بتواند پاسخگوی مسائل و مشکلات حاصل از استفاده از رحم جایگزین باشد، تلاش چشمگیری به عمل نیاورده است. در حقوق ایران، در زمینه استفاده از رحم جایگزین از نظر شرعی و قانونی منعی وجود ندارد. از سوی دیگر قانونگذاران لبنان قوانین بازتولید صنعتی را طبق مقررات قانون حرفه پزشکی تنظیم نکرده‌اند، بنابراین خلاء قانونگذاری هم در این باره روشن است و قواعد عمومی را حاکم بر این روند تعیین می‌کند، در این تحقیق، وضعیت حقوقی این موضوع، در قانون ایران و لبنان بصورت تطبیقی به موضوع استفاده از روش رحم جایگزین و تبیین جنبه حقوقی طفل متولد ناشی از آن، در دو کشور ایران و لبنان پرداخته شده است.
واژه های کلیدی: نسب، جنین، رحم جایگزین، تلقیح مصنوعی، ناباروری، مادر جانشین، والدین حکمی، تلقیح مصنوعی.