احکام سلول‌های بنیادین از منظر فقه و حقوق مدنی ایران

توضیح

مسأله سلول های بنیادین و شبیه سازی انسان در قرن اخیر به یک بحث جهانی و همگانی تبدیل شده است. اهمیت سلول های بنیادین بدین لحاظ است که این سلول ها قادرند به طور نا محدود هر نوع سلول را به وجود آورند که این خصوصیت باعث استفاده ی حیرت آور این سلولها در علم پیوند شده است. مهمترین کاربرد فعلی سلولهای بنیادی، در سلول درمانی است. پژوهش حاضر به بررسی به کارگیری فناوری سلول های بنیادین و مغایرت یا عدم مغایرت آن با کرامت انسان و بررسی رابطه ی انسان با اعضا و سلول های بدن خود و همچنین بررسی منشأ حق حیات و حمایت از شخصیت حقوقی انسان در فقه و حقوق ایران می پردازد. شبیهسازی درمانی، مستلزم از بین بردن پیشرویان بوده و بدین لحاظ ابهام سقط جنین که عملی حرام است را ایجاد مینماید، اما؛ از منظر فقه امامیه، بر اساس اصاله البرائه و اصاله و با توجه به اینکه ادلّهی » کلّ شیءٍ لک حلال حتّی تعلم أنّه حرامٌ بعینه فتدعه « الاباحه و قاعده منع سقط جنین ناظر به مراحل بعد از استقرار آن در رحم است از بین بردن آن برای استحصال سلولهای بنیادی، قابل تجویز به نظر می رسد و حکم اولی شبیهسازی، جواز مطلق است. نظام حقوقی ایران، مخالفت با تمام اشکال شبیه سازی را عقلایی نمی داند و معتقد است که شبیه سازی درمانی را باید با وضع قوانینی مفید تجویز نمود. با توجه به موادّی از قانون مدنی در باب اول از کتاب هشتم در مورد نسب مشروع و چگونگی الحاق ولد به والدین و همچنین با مراجعه به نظم عمومی و اخلاق حسنه، معلوم میشود که از منظر حقوق ایران شبیه سازی انسانی را نمیتوان غیرمجاز اعلام نمود. اخذ سلول از رویان و نیز بافتهای بدن، ایجاد تمایز در آنها و تولید بافت جهت پیوند در فقه شیعه و حقوق ایران جایز است زیرا آنان قائل به جواز خرید و فروش اعضای انسان به انسان بیمار دیگر می باشند و به استناد تبعیت سلول و بافت از کل مجموعه بدن، حق انتفاع و انتقال آن متعلق به صاحب اصلی سلول است و احکام مترتب بر بدن بر سلول یا بافت جدید کشت داده شده نیز مترتب است. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای و سایت های اینترنتی به روش توصیفی تحلیلی - موضوع سلول های بنیادین را از منظر فقه و حقوق مدنی ایران مورد بررسی قرار داده است.
واژه‌های کلیدی: فقه، سلول های بنیادین، شبیه سازی، حقوق، رویان انسانی.