احکام و آثار ویژگی منجز بودن (مشروط نبودن) برات، سفته و چک در حقوق ایران و اسناد بین المللی

توضیح

برای اینکه سند تجاری بتواند دو اصل سرعت و دقت را در معاملات تجاری محقق کند باید دارای اوصاف و ویژگی‌های خاصی باشد. یکی از اوصاف اسناد تجاری وصف تنجیزی بودن آن می‌باشد. وصف تنجیزی سند تجاری به این معناست که پرداخت وجه مندرج در سند تجاری مشروط به قید و شرطی نباشد، طبیعت سند تجاری اقتضا می‌کند که متضمن هیچ‌گونه قید و شرطی نباشد چراکه هر قید و شرطی مانع از ایفای نقش صحیح و اصولی سند تجاری خواهد بود. یکی از مسائلی که نویسندگان حقوق تجارت در زمینة آن اختلاف‌نظر دارند این است که نوشتن قید و شرط در متن سند چک یا سفته یا برات چه اثر حقوقی دارد؟ درحالی‌که مقررات خاصی در مورد این اصل در کنوانسیون‌های بین‌المللی پیش‌بینی‌شده است، در حقوق تجاری ایران تصریحی بدان نشده است. در اسناد بین‌المللی موردبررسی منجز بودن از شرایط صحت سند تجاری است و در صورت مشروط شدن پرداخت، سند از حالت تجاری بودن خارج‌شده، جنبه مدنی پیدا می‌کند. در حقوق ایران چون از منجز بودن ذکری نشده است بنابراین از شرایط شکلی صدور سند تجاری نمی‌باشد و در صورت مشروط شدن پرداخت سند تجاری (اعم از برات، سفته و چک) سند از حالت تجاری خارج نمی‌شود و مشروط شدن صحیح می‌باشد و دلیلی برای بطلان آن وجود ندارد. به لحاظ اینکه موضوع به نحو کاملی موردبررسی قرار گیرد، کنوانسیون‌های متحدالشکل ژنو راجع به برات، سفته و چک مصوب 1930 و 1931 و کنوانسیون برات و سفته بین‌المللی مصوب 1988 کمیسیون حقوق تجارت سازمان ملل متحد به دلیل اهمیت بین‌المللی آن‌ها مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرد و درنهایت سعی شده راه‌حل‌های مناسب اتخاذ گردد.
واژه های کلیدی: سازمان ملل متحد، سفته، چک، برات، تنجیز (معلق بودن)، اسناد تجاری، حقوق ایران، کنوانسیون‌های بین‌المللی، مشروط شدن.