ارتداد و احکام آن در فقه امامیه

توضیح

این پژوهش، از منظری فقهی به مقوله ارتداد نگریسته و دیدگاه فقه امامیه درباره ماهیت و شرایط تحقق ارتداد، مجازات مرتد و ادله فقهی آن را منعکس می‌سازد. نویسنده ضمن بیان اقسام ارتداد و با اشاره به نقش توبه شخص مرتد در کاهش مجازات یا رفع آن در فقه امامیه، فلسفه مجازات شَدید وی در دین اسلامی (اعدام) و عدم انعطاف پذیری احکام اسلامی در قبال ارتداد را تبیین می‌سازد؛ سپس شبهه‌هایی مربوط به حکم ارتداد را در فقه امامیه مطرح کرده و پاسخ آن‌ها را می‌دهد. نگارنده در شش فصل به موضوعات مذکور می‌پردازد. او در فصل اول به تبیین ماهیت و تعریف ارتداد پرداخته و معنای لغوی، اصطلاحی، قرآنی، روایی و فقهی (فقه شیعه و اهل سنت) ارتداد را بررسیده و عنصر شک و تردید در عقاید اصلی دین اسلام در ماهیت و مفهوم ارتداد را تحقیق نموده است. در فصل دوم سیر تاریخی مسأله ارتداد را بیان کرده و پیشینه ارتداد در ادیان پیشین و نیز دیدگاه دین یهودیت، مسیحیت، بودا و دین اسلام را تشریح می‌سازد. در فصل سوم موجبات و انواع ارتداد بازکاوی فقهی شده و انکار اصل اسلام، انکار ضروریات دین، سَبُّ النَّبی، سَبِّ ائمّه(، پیامبران الهی و حضرت زهرا( از موجبات ارتداد قلمداد گردیده و دیدگاه فقه شیعه امامیه و فقه حنابله، شافعیه، مالکیه و حنفیه در این باره منعکس می‌گردد. نویسنده در همین زمینه به بحث درباره انواع ارتداد در فقه امامیه پرداخته و ادله اقسام مرتد و احکام آن را در این فقه بررسی می‌کند. در فصل چهارم وی با اشاره به شرایط و راه‌های اثبات ارتداد، بلوغ، عقل، قصد و اختیار را از شرایط تحقق ارتداد، و بینّه و اقرار متّهم را از راه‌های ثبوت آن بر می‌شمارد. در فصل پنجم احکام ارتداد، و مجازات‌های مالی، مجازات اعدام و نقض زوجیت مرتد و ادله آن‌ها در فقه امامیه ارائه گردیده است. در همین زمینه نویسنده به احکام مرتد ملی و مرتد فطری و زن مرتد اشاره کرده و حکم توبه کردن مرتد و سقوط اجرای حد بر وی را از لحاظ فقهی بررسی می‌کند. فصل ششم نیز به فلسفه مجازات شدید مرتد اختصاص دارد و تحقیر دین، تهدید و تضعیف جامعه و مقابله با نفوذ بیگانگان، از حکمت‌های مجازات مرتد اعلام شده است.
واژه‌های کلیدی: ارتداد، سنت، مجازات، کافر، رسیدگی کیفری، فقه، حکم شرعی، شیعه، قرآن، توبه.