ازدواج سرپرست با فرزندخوانده در فقه و حقوق موضوعه

توضیح

فرزند خواندگی نهادی حقوقی، اخلاقی و اجتماعی است که به واسطه آن، رابطه‌ی خاص حقوقی بین کودک بی‌سرپرست یا بدسرپرست و زن و شوهر یا زن فاقد شوهر و اولاد، تحت شرایط و ضوابط خاصی به وجود می‌آید. در بعضی از کشورها که فرزند خواندگی کامل وجود دارد، فرزند خوانده‌ها در ردیف فرزند واقعی از تمامی حقوق و مزایای فرزندی از جمله حقوق ارثیه برخوردارند. در این نوشتارمسأله ازدواج سرپرست با فرزندخوانده‌اش در فقه و حقوق موضوعه ایران مورد بررسی قرار گرفته، که در همین راستا نگاهی گذرا به حقوق موضوعه کشورهای عمدتا غربی از هر دو خانواده رومی_ژرمنی و کامن لا نیز داشته است. پس از تصویب قانون «حمایت از کودکان ونوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست»مصوب 1392، موضوع ازدواج سرپرست با فرزندخوانده به یکی از موضوعات پربحث به ویژه در فضای رسانه ای و مجازی تبدیل شد. از آن جا که بر اساس آیات، روایات و فتاوای فقها، نهاد فرزندخواندگی کامل در اسلام مورد پذیرش قرار نگرفته است، در حقوق ایران نیز نهادی به عنوان فرزندخواندگی به این مفهوم که فرزندخوانده از هر حیث در حکم فرزند واقعی باشد وجود ندارد و فرزندخواندگی در حقوق ایران بر خلاف حقوق برخی کشورها نمی‌تواند سبب ایجاد هیچ‌گونه جدایی و انفصالی در هیچ سطحی میان فرزندخوانده و خانواده اصلی وی گردد. از این رو بر اساس ادله اولیه، دلیلی بر حرمت نکاح بین شخص تحت سرپرستی با سرپرستان وی وجود ندارد. با این حال تصریح برجواز ازدواج سرپرست با فرزند خوانده‌ در قانون حمایت ازکودکان بی‌سرپرست مصوب سال 1392 کاملا غیر ضروری به نظر می رسد؛ چرا که با وجود عدم ابتلا و نیز حساسیت زا بودن مساله در سطح داخلی و خارجی وبا عنایت به ملاک کراهت ازدواج قابله و مربیه با فرزتدی که به دنیا آورده به عنوان امری مطرح در فقه و روایات ما، قانون گذار به راحتی می توانست نسبت به این مساله همانند قانون منسوخ سال 1353 سکوت اختیار کند؛ بی آن که خلایی جدی در این باره به وجود آید. با این حال مقررات احوال شخصیه اقلیت های دینی به رسمیت شناخته شده در قانون اساسی در مورد موضوع مورد بحث متفاوت می باشد؛ به طوری که آیین‌نامه احوال شخصیه زرتشتیان ایران مصوب سال 1386 و مقرّرات احوال شخصیه مسیحیان پروتستان ایران مصوب سال 1387، نه تنها ازدواج سرپرست با فرزندخوانده‌اش را منع کرده بلکه ازدواج فرزندان صُلبی سرپرست با فرزندخوانده را نیز ممنوع دانسته است و فرزندخواندگان را به مثابه فرزند حقیقی سرپرستان می‌داند.
واژه‌های کلیدی: سرپرستی، فرزندخواندگی، ازدواج، فقه، حقوق موضوعه، کودک،