استقلال قضایی در حقوق ایران

توضیح

بدون تردید حق داشتن یک دادرسی عادلانه جزء آرزوهای بشر است. این آرزو طی قرون متمادی تکامل و تعالی یافته است. یکی از ابزارهای اصلی در راه رسیدن و نیل به یک دادرسی عادلانه استقلال قضایی می باشد.با مروری در تاریخ مشاهده می شود که دین اسلام در حدود 1400 سال پیش این اصل را پذیرفته و مورد اجرا گذارده است. همچنین این اصل اکنون مورد پذیرش جامعه جهانی قرار گرفته است. استقلال قضایی واجد دو جنبه استقلال نهادی و استقلال فردی می باشد. استقلال نهاد یا دستگاه قضایی به عدم تاثیرگذاری سایر قوا، نهادها و مقامات حکومتی بر نهاد قضایی و نیز عدم تاثیرپذیری این نهاد از قدرت های خارج از سیستم اشاره دارد. منظور از استقلال فردی این است که قاضی مطابق قانون و و جدان آگاه خود و بنا بر تشخیص قضایی درست و بدون تاثیر و نفوذ مقامی حتی مقامات مافوق قضایی خود مبادرت به صدور رأی و اتخاذ تصمیم نماید. استقلال در زمینه های مالی و امور اداری و اسخدامی، وحدت قضایی و مشارکت در امر قانونگذاری از تضمینات استقلال نهاد قضایی محسوب می شوند. تامین استقلال قضایی نیز نیازمند تضمین مناسب قانونی عوامل ایجابی، نظیر: گزینش قضات، تامین مالی قضات و مصونیت قضات (حقوقی، کیفری و شغلی) و عوامل سلبی مانند: منع عزل قضات، منع تغییر و انتقال قضات، منع جمع مشاغل و منع فعالیت سیاسی است. در کنار عوامل تامین کننده استقلال قضایی عوامل تهدیدکننده نیز وجود دارند که از نارسایی قوانین و عوامل و مشکلات عملی نشات می گیرد. در این پایان نامه سعی شده است ضمن تببیین مفهوم استقلال قضایی به بررسی استقال نهادی و استقلال فردی در حقوق ایران پرداخته شود و در پایان راهکارهایی نیز در راه رسیدن به یک دادرسی عادلانه پیشنهاد می گردد.
واژه‌های کلیدی: قاضی، قوه قضاییه، استقلال قاضی.