توضیح

حق استیفای دین از حقوق دائن نسبت به مدیون به شمار می رود . امکان « استیفای دین از اعضای بدن مدیون متوفی » ، از موارد قابل بحث بوده که در این پژوهش با تبیین چگونگی استیفای دیون از ممتنع ، یعنی مواردی مانند « الزام »، « اعمال ولایت حاکم » بر وی برای پرداخت دین از « اموال دائن» و « حبس » و قواعد مربوط به افلاس ، امکان یا عدم امکان استیفای دین از اعضای بدن انسان ضمن بررسی رابطه انسان با اعضای بدن خود و مالیت یا عدم مالیت آنها مورد بحث قرار گرفته شده است . ارتباط انسان با اعضای بدن خویش ، از مباحثی است که امروزه در حل برخی مسائل مستحدثه بدان توجه می‌کنند . ماهیت این رابطه در کلام فقیهان و برخی نویسندگان با عنوان رابطه « تملیکی » - ملکیت ذاتی و اعتباری ـ و « تسلیطی » تبیین شده است . با بررسی ادله فقهی و مبانی حقوقی ، این رابطه از نوع سلطنت است . با توجه به اعتقاد به « مالیت اعضای بدن انسان » و رابطه « سلطه و استیلا » و نه « مالکیت » بین انسان و اعضای بدن خود ، به این نتیجه نائل می گردیم که اعضای بدن جزء اموال و دارایی های فرد محسوب نشده و لذا امکان الزام و اجبار به جداسازی اعضای بدن شخص زنده یا مرده جهت ادای دیون وی وجود ندارد مگر با وصیت متوفی ( مدیون ) در مورد فروش و یا اهدای عضو به دائن . در صورتی که اموال باقی مانده نسبت به دیون کمتر باشد و یا اصلاً مالی برای ادای دیون باقی نمانده باشد نیز نمی توان درخواست اجبار جدا سازی اعضا را نمود زیرا با توجه به عدم مالکیت انسان نسبت به اعضای بدن خود ، این اعضا جزء ترکه به حساب نمی آیند و در نتیجه دیون بر این اعضا تعلق نمی گیرد . ورثه نیز ملزم به کسب درآمد برای میت نیستند که بتوان آنها را اجبار به این عمل یعنی فروش اعضا نمود . البته در صورتی که اعضای بدن میت به دیگری منتقل گردد و در برابر آن عوضی دریافت شود ، با آن عوض باید دیون متوفی را ادا نمود.
واژه‌های کلیدی: اعضای بدن، استیفاء دیون، مالیت داشتن اعضاء بدن، رابطه انسان با اعای بدن.