اصول حاکم بر بازار اوراق بهادار (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا) (فایل منبع موجود نیست)

توضیح

عاملات اوراق بهادار در بازار‌های متشکّل و رسمی از ویژگی‌های خاصّی نسبت به سایر معاملات برخوردار است. این ویژگی‌های خاص هم ناظر به موضوع معاملات ( اوراق بهادار) است، به‌خصوص تأثیر‌پذیری شدید آن نسبت به اطّلاعات و هم ناظر به بازار آنها، نظیر انحصاری و متشکّل بودن بازار و به‌خصوص نقش و جایگاه ویژه بورس اوراق بهادار در نظام اقتصادی هر کشور و تأثیر آن بر منافع عمومی. نتیجه منطقی این ویژگی‌ها این است که برای تنظیم این بازار نمی‌توان به نظام بازار و نیز قواعد عمومی قراردادها یا سایر عمومات نظام حقوقی اکتفا کرد و بایستی به دنبال یک نظام حقوقی خاص و منسجم بود. برای این منظور نیز بایستی با توجه به مبانی، اهداف، کارکردهای اقتصادی و ابعاد مختلف این بازارها، اصولی را به عنوان اصول حقوقی زیر بنای نظام حقوقی بازار اوراق بهادار معرفی کرد. اصل منصفانه بودن بازار، اصل شفافیت بازار و اصل نظم و نظارت بر بازار را می‌توان به عنوان اصول حاکم بر بازارهای اوراق بهادار ذکر کرد. این اصول کلی می‌تواند اصول جزئی‌تری نظیر رقابت منصفانه، برابری در امکان استفاده از اطلاعات، عدم تبعیض و دسترسی منصفانه به بازار را در بگیرد. اصول مذکور با مبانی و موازین فقهی نیز سازگار است، هرچند که در بازارهای مالی اسلامی، اصول خاصّ این بازارها نظیر منع ربا، معاملات قماری و غرری نیز باید رعایت شود اصول مذکور بایستی در تمام سطوح نظام حقوق اوراق بهادار از قانونگذاری (قانون در معنای عام)، تفسیر قوانین، اجرای آن، به‌خصوص توسّط نهادهای ناظر و حلّ و فصل اختلافات در مراجع قضایی و داوری مورد توجه قرار گیرد. برای منصفانه بودن بازار اوراق بهادار، همه سرمایه‌گذاران، بایستی از حیث شرایط خارجی (بیرونی) در وضعیت برابری قرار داشته باشند. در چنین بازاری، قیمت‌های بورسی (بازاری) که حاصل تصمیم‌های آگاهانه و مستقل (شخصی) سرمایه‌گذاران است، کاملاً به قیمت واقعی اوراق بهادار نزدیک است. تقلّب در اوراق بهادار ) (Securities Fraud ، دستکاری بازار، معاملات متّکی به اطّلاعات نهانی و رویه‌های متقلّبانه و غیرمنصفانه نهادهای مالی از جمله موانع بازار منصفانه است. شفافیت، به‌معنای در دسترس بودنِ به‌موقع اطّلاعاتی است که برای اتّخاذ تصمیمات مالی لازم است. این اطّلاعات یا ناظر به معاملات اوراق بهادار یا بازار آنهاست که بورس، متعهّد ارائه آنهاست یا ناظر به اوراق بهادار و ناشر آنها که ناشر باید نسبت به افشاء آنها اقدام کند. در خصوص این دسته از اطّلاعات، نظام‌های حقوقی یک نظام افشاء اجباری را مقرّر کرده اند. افشاء اطّلاعات بایستی به صورت صحیح و کامل، به‌موقع، موثر و متقارن و برابر انجام شود. نظم بازار بدین معناست که معاملات در بازار اوراق بهادار و نیز فعالیت اشخاص مختلف در بازار، به طور کامل تحت حکومتِ قوانین و مقرّرات خاصّ بورس و اوراق بهادار است. برای تحقّق اصولِ پیش‌گفته باید از ابزارهای بازار و به طور کلّی ابزارهای غیر‌حقوقی در کنار ضمانت‌اجراهای حقوقی بهره برد. افشاء دقیق و صحیح اطّلاعات، جبران خسارت از زیان‌دیدگان از نقضِ اصول، مقابله با رویه‌هایی نظیر تقلّب، دستکاری بازار و معاملات متّکی به اطّلاعات نهانی و نظارت دقیق و مستمر یک نهاد ناظرِ مستقل، کارآمد، مورد اعتماد و دارای اختیارات کافی می‌تواند در تحقق این اصول و رفع موانع آنها موثر باشد. به‌نظر می‌رسد نظام نوپای حقوق اوراق بهادار ایران فاقد ابزارهای قانونی و نهادی کافی برای تحقّق کامل این اصول باشد و بایستی اقدام عاجل در خصوص رفع خلأهای قانونی صورت گیرد.
واژه‌های کلیدی: اوراق بهادار، بورس، اصل منصفانه بودن بازار، اصل شفافیت بازار، اصل نظم و نظارت بر بازار