اصول و ضوابط شهرسازی و معماری از منظر قرآن و روایات

توضیح

هنر به صورت عام ابزاری برای انتقال افکار، عقاید وارزش‌های مورد تایید هر تمدن است و با بررسی آثارهنری از جمله شهرسازی ومعماری هر قوم، می‌توان به مبانی ایدئولوریک واعتقادی آن پی برد. در این زمینه شهرسازی ومعماری به عنوان یکی از جلوه های هنر، سهم ویژه‌ای در انتقال اصول وارزشهای نظری هرجامعه برعهده دارد. آثار معماری وشهرسازی به ویژه زمانی که صحبت از شهرسازی ومعماری اسلامی در میان باشد، تجلی بخش مبانی اسلامی است که در بطن آیات قرآن وروایات حضرات معصومین، نسل به نسل وسینه به سینه انتقال یافته ودر ادوار مختلف، به صورت‌های متفاوتی در آثار مختلف تجلی یافته است. با این حال این آثار با هرشکل و کارکردی که باشند، براصول وضوابطی استوارند که تحت عنوان اصول وضوابط شهرسازی ومعماری اسلامی از آنها یاد می‌شود. در این پژوهش مسئله این است که اصول و ضوابط مطرح و مرتبط با شهرسازی ومعماری از منظر و دیدگاه قرآن و روایات کدام است؟ ریشه‌یابی این اصول وضوابط در بنیان‌های نظری مکتب اسلام همچون قرآن و روایات، هدفی است که پژوهش حاضر در پی آن برآمده است. در این راستا با مراجعه به آیات قرآن وتفاسیر وروایات و احادیث آن دسته از آیات وروایاتی را که به نحوی به ساخت وشهرسازی ومعماری مربوط می‌شد مطالعه وبررسی گردید. اصول در شهرسازی ومعماری قواعد کلی،عملی وحاکم درامور طراحی شهری ومعماری را گویند همچون اصل امنیت،اصل طهارت وپاکیزگی، اصل آرامش وسکینه، اصل اعتدال وتوازن، اصل زیبایی و آراستگی، اصل تقارن، اصل وحدت و ضوابط قوانینی هستند که تابع اصول وقابل تغییرهستند همچون ضابطه نورگیری وروشنایی، ضابطه سرسبزی وفضای سبز،ضابطه درونگرایی ومحرمیت، ضابطه جهت گیری بناها که در این پژوهش از روش تحقیق "توصیفی-تحلیلی" با مطالعه در تفاسیر مختلف قرآن کریم و همچنین روایات مرتبط با شهرسازی و معماری اسلامی بهره گرفته شده است.
واژه‌های کلیدی: اصول شهرسازی اسلامی، ضوابط معماری اسلامی، قران وروایات.