اعتبار معاملات سهام شرکتهای بورسی بدون رعایت تشریفات در فقه و حقوق ایران

توضیح

در بازار سرمایه، معاملات در فضایی منعقد میشود که خریدار و فروشنده تقریبا بدون شناختی از یکدیگر و قبول وجود واسطه و یک مقام ناظر به داد و ستد می پردازند و این خود مستلزم تشریفات خاص و ضمانت اجراهایی نوین در معاملات بازار سرمایه است؛ لذا معاملات بورس اوراق بهادار، از جمله عقود تشریفاتی است که برای تشکیل آن علاوه بر شرایط عمومی صحت معاملات که در ماده 190 قانون مدنی بیان شده است، شرایط اختصاصی و تشریفات خاص دیگری نیز باید رعایت شود. به دیگر سخن، مطالعه ملزومات و تشریفات معامله سهام، مبین این هستند که توافق دو اراده در بورس در صورتی معتبر است که به شکل مخصوص و با تشریفات معین بیان شود. ثبت سهام نزد سازمان بورس، پذیرش در بورس اوراق بهادار و عرضه اولیه، انعقاد عقد از طریق کارگزار در سیستم معاملات و تسویه آن از طریق اتاق پایاپای و با شرایط معین، تایید نهایی توسط بورس، همگی تشریفاتی هستند که بدون رعایت آنها، عقد صحیح نمی‌باشد و عدم رعایت این تشریفات به معنی عدم اعتبار این معاملات خواهد بود. این تشریفات در هر سه مرحله قبل، حین و بعد از انجام معامله رعایت می‌شود و از آنجا که این تشریفات، اساسی است؛ لذا تشریفات معاملات بورس اوراق بهادار، شرط وقوع و نفوذ این‌گونه معاملات است و در صورت عدم رعایت آنها، معاملات بورس اوراق بهادار فاقد اعتبار و بلااثر است. علاوه بر این، ضمانت اجراهای دیگری نیز در مجموعه مقررات بازار سرمایه دیده می‌شود که متفاوت از قانون مدنی است، از جمله عدم تایید، توقف و تعلیق معاملات که در تامین نیازها و تضمین اجرای معاملات در بازار گامی موثر میباشد. بی تردید ضمانت اجراهای موجود بخش بسیار بزرگی از نیازمندی های بورس را پاسخ میگوید؛ چرا که این قوانین نیز در جهت اجرای بهتر مقررات بازار سرمایه تدوین شده است و تاحد زیادی کارآمد است. در نگاه فقهی و از نظر فقه امامیه نیز می‌توان صحت عقود را منوط به شرایط خاص نمود و به بیان دیگر، از نظر فقهی نیز میتوان شرایط و تشریفات اضافی بر شرایط عمومی صحت معامله وضع نمود.
واژه‌های کلیدی: معاملات سهام، بورس، اوراق بهادار، تشریفات، ضمانت اجرا، فقه، حقوق ایران