اعمال خیار غبن در وجه التزام از منظر فقه و حقوق ایران

توضیح

وجه‌التزام علاوه براین که خسارت محتمل‌الوقوع را با اندک تفاوت مبلغی، در حیطه‌ی توافق و ارادهی طرفین تعهد (در ضمن قرارداد) به‌صورت شرط، به انجام می‌رساند؛ راهی است برای اجبار و الزام پیشین متعهد برای انجام تعهد خویش و هم‌چنین باعث می‌شود متعهد‌له تا حدودی، بابت اینکه تعهد انجام خواهد شد، اطمینان خاطر یابد. بااین‌وجود شرطی که به‌عنوان وجه‌التزام قرار داده می‌شود نباید به‌گونه‌ای باشد که برای متعهد یا حتی متعهد‌له گزاف یا ناچیز تلقی شود، چه این‌که از مقدار خسارت عرفی و واقعی آن، بسیار گزاف و یا بسیار ناچیز بنماید. ‌چنان‌که می‌دانیم، باوجود اصل آزادی قراردادها و حاکمیت اراده و مواد 230 قانون مدنی و 515 قانون آیین دادرسی مدنی، توافق بر تعیین هر مبلغ وجه‌التزام قابل‌نفوذ و احترام است؛ اما نباید ناگفته گذاشت که این مبلغ نباید به‌گونه‌ای باشد که ازلحاظ عرفی خسارت آن، بسیار نامتعادل (گزاف یا ناچیز) شود. چه اینکه در این موقع با نظم عمومی تعارض پیدا کرده یا به نحوی اختیار فسخ را برای مغبون به بار آورد. لذا تلاش این رساله بر آن است که جایگاه اعمال و دست‌یازی به خیار غبن را در این مقوله، به بررسی پرداخته و تاجای ممکن، کمکی به رویه قضایی جهت قطع تشتت آراء، باشد.
واژه های کلیدی: وجه التزام، خسارت، حاکمیت اراده، خیار غبن