امکان‌سنجی فقه سیاسی دموکراتیک در پرتو گونه‌شناسی فهم فقاهتی سیاست ایران معاصر (فایل منبع موجود نیست)

توضیح

اظهار نظر فقهی فقیهان نه به معنای روایت آنان از متون دینی بلکه به معنای ابراز فهم فقهی آنان از متون دینی است. از سویی، این فهم فقهی از سنخ فهم است و در نتیجه، حاصل رفت و برگشت ذهن فقیه میان امرِ واقع و متن دینی است و از سوی دیگر، نتیجه تأثیرپذیری ذهن فقیه از پیش فرض‌ها و قواعد فقهی است. آنگاه که فقیهان در پی یافتن پاسخ ناظر به امرِ واقع به سراغ متون دینی می‌روند، با تکیه بر قواعد فقهی خاص و با به کارگیری الگوی روش شناختی خاصی به فهمی از متون دینی دست می‌یابند. این فهم به باور صاحب این قلم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. این فهم پایه تفقه آنان در عرصه های مختلف از جمله در عرصه سیاست است. آنان از این منظر و با توجه به چنین فهمی به تحلیل سیاست معاصر می‌پردازند. از این رو، برقراری نسبت میان فهم فقهی و تحلیل آنان از امکان سنجی فقه سیاسی دموکراتیک در سیاست ایران معاصر موضوع اصلی پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهد. با توجه به تأثیرپذیری فهم فقهی از پیش فرض ها و تفاوت الگوی های روشی به کار گرفته شده توسط فقها و در نهایت، موضوع شناسی متفاوت آنان، فهم‌فقهی امری متعدد و متکثر است. در دوران معاصر فهم های فقهی متعددی شکل گرفته است. مهم ترین فهم‌هایی که به سیاست پرداخته اند و مواجهه فقهی با سیاست معاصر داشته‌اند در سه گونه فهم نوگرایانه فقهی، فهم تجددگرایانه فقهی موسوم به فهم هرمنوتیکی، و فهم سنت گرایانه فقهی دسته بندی می‌شوند. بدین ترتیب، نسبت سنجی فهم های مذکور با امکان سنجی فقه سیاسی دموکراتیک در سیاست ایران معاصر موضوع اصلی این پژوهش است. این موضوع در دایره مسئله «فهمِ فهم» قرار می‌گیرد و در نتیجه، نیازمند شناخت فرایند شکل گیری فهم است و همچنین به دلیل تعدد فهم ها نیازمند به کارگیری شاخص های مشترک برای مقایسه دقیق آن‌هاست. قرار گرفتن در دایره فهمِ فهم، پیش فرض هایی را در اختیار پژوهشگر قرار می‌دهد که او بر اساس آن ها فهم خود از موضوع پژوهش را سامان می‌دهد. سامان یافتن پژوهش نیز نیازمند به کارگیری روش خاصی است که از آن به روش مقایسه‌ای تعبیر می‌گردد. آنچه در این روش‌اهمیت دارد، توجه به نقاط اشتراک و افتراق با انتخاب شاخص های مشترک است. در اثر حاضر سه شاخص نگاه به دین، نگاه به سنت فقهی و نگاه به آینده انتخاب گردید. در هر فصل، رویکرد دین شناختی مبتنی بر فهم فقهی مورد بحث توضیح داده می‌شود و سپس با توجه به اینکه هر فهم فقهی با سنت فقهی نوعی نسبت پیدا می‌کند، دیدگاه طرفداران هر فهم فقهی درباره سنت فقهی بررسی می‌شود. و در نهایت، در خصوص آینده مطلوب از منظر فقیهان بحث می‌شود، و در دو سطح جهان اسلام و کشور یا دولت اسلامی طرح مورد نظر آنان تبیین می‌گردد.
واژه‌های کلیدی: فقه سیاسی، فهم، فقه، فقه فقاهتی، سیاست معاصر، فقه سیاسی دموکراتیک.