بررسی احکام جنین آزمایشگاهی از منظر فقه و حقوق اسلامی

توضیح

مسأله تحقیق حاضر، بررسی احکام جنین آزمایشگاهی منظر فقه و حقوق اسلامی مرتبط با موضوع تلقیح مصنوعی است. جنین آزمایشگاهی که ولوج روح در آن صورت گرفته باشد، پیامد تلقیح مصنوعی است که بیشتر در صورتی که باروری طبیعی، ممکن نباشد، انجام می گیرد. هدف اصلی رساله حاضر، تعیین حکم تکلیفی استفاده از انواع معمول روش های تلقیح مصنوعی، تعین وضعیت نسبِ جنین آزمایشگاهی حاصلِ از این روش ها می باشد، و در ادامه بیان اهداف جزئی تحقیق که عبارت از؛ تعیین احکام وضعی جنین آزمایشگاهی از قبیل؛ ارث، حضانت، نفقه، تربیت، ولایت، اسلام، محرمیت و ازدواج، شخصیت و اهلیت، مالیت و مالکیت، هبه، اهدا و واگذاری نطفه و جنین، میزان آزادی اراده در تعیین قراردادهای راجع به جنین، مسئولیت مدنی گروه درمانی و اشخاص ثالث نسبت به آن، دیه، تعیین میزان جواز تصرف در آن، (به منظور تعیین جنس و یا انجام سایر تغییرات) و ... پیگیری می شود، تا امکان ارائه راه حل ها و تدوین قوانین مناسب و جامع جهت جلوگیری از تضییع حقوق جنین در این زمینه میسر شود. طبق تحقیقات منتج به نتیجه، تلقیح مصنوعی فی حدّ ذاته، مجاز و احکام حلیّت بر آن حمل می شود، ولی در نتیجه ای استفاده از انواع روش های تلقیح مصنوعی، برحسب وجود یا عدم وجود، رابطه زوجیت مشروع و قانونی بین صاحبان نطفه ای تشکیل دهنده جنین و چگونگی انجام مقدماتِ مورد نیاز این روش ها، احکام تکلیفی و وضعی جداگانه ای مطرح می گردد. به طور کلی، ترکیب نطفه زن و مردی که بین آن ها رابطه زوجیت شرعی و قانونی به طور آگاهانه در زمان انعقاد نطفه وجود ندارد، حرام و به تبع آن، احکام وضعی فرزند نامشروع بر طفل جاری می گردد، ولی در صورتی که خانواده متقاضی نسبت به، (مالکیت اجنبی به نطفهِ موردِ استفاده و عدم وجود رابطه زوجیت)، آن جاهل باشند، در این صورت احکام ولد شبهه، بر طفلِ حاصل حمل می گردد، ولی در صورت آگاهی، علاوه بر ارتکاب حرام، احکام فرزند نامشروع حمل می گردد. انجام مقدمات حرامِ در تلقیح مصنوعی از قبیل؛ نظر و لمس و ... توسط فرد اجنبی، ارتکاب این مقدمات در موارد ضرورت با رعایت حداقل مورد نیاز، جایز می باشد. در پایان ارائه، آگاهی های فقهی و حقوقی به خانواده های متقاضی جهت جلوگیری از ارتکاب ناخواسته حرام و دچار سوء استفاده تجاری و عواقب غیرقانونی نشدن، ضرورت دارد، هم چنین لازم است این روش ها تنها در مراکز باروری مجاز انجام شود و قوانین جامعِ تصویب و جهت اجرا در اختیار مسئولان ذیربط قرار گیرد.
واژه های کلیدی: تلقیح مصنوعی، نسب.