بررسی تطبیقی جرایم افترا و نشر اکاذیب در فقه جزایی و حقوق موضوعه

توضیح

جرایمی که تهدید،علیه تمامیت معنوی اشخاص می باشند در قانون مجازات اسلامی تحت عناوین افترا ،نشر اکاذیب ،قذف،تهمت و...مورد بررسی قرار گرفته‌اند. جرم افترا موضوع ماده 697 قانون مجازات اسلامی مقید به وسیله است اما نوع وسیله از اهمیت برخوردار نمی باشد.لذا با کاریکاتور یا نقاشی و...هم می توان نسبت دهنده بود. اما لازم است موضوع انتسابی مطابق قانون جرم باشد و نسبت دهنده ،صراحت در انتساب داشته باشد و انتشار امر یکی دیگر از شرایط تحقق بزه است پس لازم است ،عده ای که عنوان مجمع بر آنها صدق کند از موضوع مطلع باشند .همچنین برای مفتری محسوب شدن نیاز به سوءنیت خاص نیست و در صورت جمع شرایط فوق و عدم اثبات جرم استنادی از سوی نسبت دهنده، شخص مفتری محسوب می شود.اما در ماده 698 ق.م.ا که جرم نشر اکاذیب تعریف شده انتساب عمل مجرمانه لازم نیست بلکه کذب بودن محتوای اظهار به شرطی که قابلیت اضرار به غیر داشته باشد یکی از شرایط تحقق بزه است این جرم از جرایم مطلق است و نیازی به وقوع نتیجه نیست اما برخلاف افترا سوءنیت خاص یعنی قصد اضرار به غیر لازم است. بطور کلی در افترا بار دلیل در صحت اسناد به عهده متهم است.اما در نشر اکاذیب بار دلیل در اثبات دروغ بودن اسناد،به عهده مقام تعقیب و شاکی است .از مصادیق این جرایم در فقه قذف و کذب است که مهمترین قسمت آن در آیه 19 از سوره مبارکه نور در مورد قذف و تهمت زنا به زنان پاکدامن است.که با توجه به حساسیت این موضوع در جامعه اسلامی و اهمیت عفت زنان تفاسیر متعددی در این زمینه وجود دارد.آیات دیگری از قران کریم از جمله آیه شریفه 105 از سوره نحل و 18 از سوره هود و...به بررسی این جرایم در شرع مقدس پرداخته و برای مرتکبین مجازات مقرر شده است.