بررسی تطبیقی ماهیت حقوقی مهریه و تاثیر آن در مقررات حقوقی و نهاد خانواده در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و افغانستان

توضیح

هریه، به منزله یکی از حقوق مالی زوجه در نظام حقوقی اسلام، جایگاه و اهمیت ویژه‌ای دارد. قرآن کریم از مهریه با عنوان صداق، نحله، اجر، و فریضه تعبیر می‌کند. مهریه عبارت است از مالی معین که زن به مناسبت عقد نکاح مالک آن می‌گردد و مرد به الزام شرع و قانون، ملزم به پرداخت آن به زن می‌شود. در نظام حقوقی ایران و افغانستان در جانب حداکثری مهریه سقف تعیین نشده و میزان آن به توافق طرفین محول شده است. در کتب فقهی مکتب اهل سنت و امامیه و به تبع آن کتب حقوقدانان دو نظام حقوقی مزبور دو دیدگاه کلی در خصوص ماهیت مهریه وجود دارد دیدگاه عوض بودن مهریه و دیدگاه هدیه بودن مهریه نظرات ارائه شده به تناسب تاثیرات متفاوت بر مقررات حقوقی و نهاد خانواده نهاده است، مهم‌ترین تاثیرات دیدگاه‌های مزبور در مقررات حقوقی، ایجاد حق حبس و عوامل استقرار مهریه در حقوق ایران و عوامل استقرار و ثبوت مهریه در حقوق افغانستان است. و از مهم‌ترین تاثیرات در نهاد خانواده، افزایش روز افزون مهریه و اهتمام شدید خانوادها به آن است این افزایش باعث بروز مشکلاتی درکارکرد خانواده وجامعه شده است که البته عامل دیگر آن تغییر نظام ارزش‌ها، هنجارها، باورها، و... است که موجب شده مهریه ازجایگاه اصلی‌اش فاصله گرفته و به میزان چشمگیری افزایش یابد. این تحقیق در نظر دارد به شیوه‌ی توصیفی وتحلیلی ماهیت حقوقی مهریه را در نظام حقوقی ایران و افغانستان بررسی کرده ماهیت حقوقی مهریه را مشخص و تبیین نماید. با توجه به شواهد فراون فقهی به نظر می رسد که هرچند مهریه جنبه‌ی مالی دارد، اما با توجه به سایر احکام، مهریه، ماهیت عوض را ندارد و بلکه بیشتر هدیه‌ی است که خداوند حکم نموده برای شوهر که به همسرش پرداخت نماید. مهریه نقش عوض را ندارد و همین‌طور اهرمی بازدارنده‌ی طلاق، بیمه اجتماعی،‌ وسیله‌ی جبران نقصان سهم الارث و... نیست، بلکه هدیه‌ای شرعی با اهدافی معنوی از قبیل تکریم زوجه است و مقتضای سمحه و سهله بودن شرع اسلام این است که مهر در مسیر تسهیل نکاح و آرامش زندگی تشریع شده باشد و آنچه اکنون رایج است از اصل شرع دور شده و بایستی به اصل خود برگردد.
واژه‌های کلیدی: مهریه، ماهیت مهریه، نظام حقوقی، مهریه‌های سنگین.