بررسی تطبیقی محدوده‌ مطاف در مذاهب اسلامی

توضیح

در این تحقیق حدود مطاف کعبه از چهار جانب یعنی داخلی، بیرونی، فوقانی و تحتانی آن بررسی شد در حد داخلی تمام مذاهب اسلامی توافق نظر دارند که طواف باید از ورای دیوار بیت، حجر و شاذروان صورت گیرد. منتهی در مورد شاذروان و حجر این اختلاف دیده می شود که آیا آن دو جزئی از دیوار بیت و بیت است یا نه؟. در این ارتباط دو نظر وجود دارد که با عنایت به ادلّه طرفین به نظر میرسد حق با کسانی است که شاذروان را جزئی دیوار بیت نمی دانند و حجر را جزئی از بیت؟. در مورد حد بیرونی مطاف یک نظر اینست که مطاف محدود به محل مقام است این نظر به مشهور از علمای امامیه نسبت داده شده است و نظر دوم اینست که محدود به مقام نیست در این رابطه شافعیه، حنابله و حنفیه از مذاهب اهل سنت قائلند که طواف از هر کجای مسجد الحرام جایز است و مالکیه محدود به مسجد سابق می داند از امامیه آنهایی که مطاف را محدود به مقام نمی دانند خود بر چند قول شده اند عده ای صدق عرفی در آن را شرط نموده معتقدند تا هر کجایی از مسجد الحرام که طواف عرفاً صدق کند طواف جایز است و عده ای حکم بجواز با کراهت در بیرون از مقام نموده اند با دقت به ادله ی هر یک از نظریّات در مورد حد بیرونی، به نظر می رسد همین جواز با کراهت در حال اختیار درست باشد. در رابطه با حد فوقانی مطاف کعبه میان فقهای امامیه و اهل سنت دو نظر عمده وجود دارد، اکثر فقهای امامیه و بعضی از شافعیه معتقدند که طواف در بالاتر از دیوار کعبه جایز نیست. حنفیه، حنابله، اکثر شافعیه و قائلی از امامیه معتقدند که طواف در بالاتر از دیوار کعبه جایز است و مالکیه هم بر این اعتقاد است که سقف مسجد خارج از آن است و طواف بر آن جایز نیست. با توجه به ادله ای که آنها اقامه می نمایند می شود گفت طواف در بالاتر از آن حد از دیوار کعبه که عرفاً طواف صدق نکند جایز نباشد زیرا ادله ای را که قائلین غیر این نظر اقامه نموده اند کافی به مطلب نیست. حد تحتانی مطاف هر چند در مورد آن نظری را نمی شود در کتب استدلالی و فتوایی دید اما می توان ادعا نمود کسانی که در حد فوقانی قائل به عدم محدویت مطاف اند در حد تحتانی هم باید همین نظر را داشته باشند زیرا ادله ای که برای حد فوقانی اقامه نموده اند در حد تحتانی هم می شود تطبیق داد و معتقدین به تحدید در حد فوقانی باید در حد تحتانی نیز قائل به تحدید گردند چرا که ادله ای در آنجا در حد تحتانی نیز تطبیق می کند. در حال ازدحام و اضطرار قائلین به تحدید حدود مطاف طواف در خارج از حد را از باب عسر و حرج و قاعده اضطرار اجازه میدهند. روئیت بیت در هیچ یک از مذاهب اسلامی از شرایط طواف محسوب نشده است.
واژه‌های کلیدی: اسلام، ام.اس (طیف‌سنجی جرمی)، بررسی، تطبیق الگو.