بررسی تطبیقی موجبات فسخ نکاح از نظر حقوق ایران و فقه اهل‌سنت و حقوق انگلیس

توضیح

هدف از تحقیق حاضر، بررسی عیوب موجب فسخ نکاح در حقوق ایران، اهل سنت و حقوق انگلیس است، برای انجام پژوهش، از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است. تعریف و مبنای فسخ نکاح و ماهیت آن، موجبات فسخ نکاح و اعمال خیار فسخ و آثار آن مهمترین مباحث این تحقیق می‌باشند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، فسخ، ایقاعی است که اثر عقد معین یا ایقاع معین را از بین برده و به حالت زمان حدوث عقد یا ایقاع بر می‌گرداند و نظر راجح بر این است که فسخ از حین فسخ عقد مؤثر است. فسخ یکی از اسباب سقوط تعهدات است. وجوه اشتراک فسخ نکاح و طلاق این است که هر دو عمل حقوقی یک جانبه (ایقاع) هستند و موجب انحلال نکاح می‌شوند و هیچکدام به گذشته تاثیری ندارند و به رابطه زناشویی از تاریخ وقوع فسخ یا طلاق خاتمه می‌دهد، همچنین عده زن در هر دو مورد سه طهر است. مواردی که موجب فسخ نکاح در حقوق ایران (اهل سنت و شیعه) می‌شود عبارتند از: خیار عیب، خیار تدلیس و خیار تخلف از شرط صفت. عیوبی که به زوجین حق فسخ نکاح را می‌دهد بر دوقسمند: مشترک و مختص، عیب مشترک عیبی است که در هریک از زوجین باشد، طرف دیگر می‌تواند نکاح را فسخ کند و آن عبارتست از جنون. اما عیوب مختص عیوبی هستند که بعضی از آنها مختص مرد و برخی دیگر مختص زن می‌باشند. عیوب مختص مرد، عنن، خصاء، و مقطوع بودن آلت است و عیوب مختص زن عبارتند از: قرن، جذام، برص، افضاء، زمین گیری و نابینائی از دوچشم. تدلیس در صورتی از موجبات فسخ است که یکی از این شرایط را داشته باشد: ‌1. موجب فریب طرف عقد باشد. ‌2. تدلیس کننده طرف عقد باشد. طبق خیار تخلف از شرط، اگر صفت خاصی در یکی از زوجین شرط شود، سپس مشخص شود که آن صفت درآن موجود نبوده، طرف دیگر می‌تواند به اعتبار تخلف از صفت، عقد نکاح را فسخ کند. در عقد نکاح انتقال حق فسخ قابل پذیرش نیست. زیرا فسخ، امری مشخص است و فقط یکی از زوجین می‌تواند آنرا اعمال کند. تجدید نظر در بند‌2 از ماده ‌1122 قانون مدنی، مشترک دانستن عیوبی مثل جذام و برص و بالاخره توجه به بیماریهای جدیدی مثل ایدز، سرطان و... از پیشنهادهای این تحقیق می‌باشند. در مورد عیوب قابل درمان بدلیل قابل درمان بودن عیب (یعنی فقدان شرط) به اجماع فقهای شیعه و سنی حق فسخ نکاح تنجز و فعلیت پیدا نمی‌کند و شخص هیچ گونه مجوزی برای فسخ نکاح ندارد. همچنین هیچ گونه نیازی به کسب رضایت شخص برای معالجه همسرش نیست. در قانون انگلیس ازدواج باید در یکی از گروه بندی‌های زیر قرار بگیرد : معتبر - قابل ابطال - باطل - عدم ازدواج تفاوت بین ازدواج قابل ابطال و ازدواج باطل از مجموعه قوانین شرعی و یا حقوقی منشاء می‌گیرد ازدواج باطل ازدواجی است که فرض می‌شود اصلاً وجود نداشته است، در حالیکه ازدواج قابل ابطال تا زمانی که در حکم ابطال آن صادر نشود، موجود خواهد بود بنابراین اگر ازدواج باطل باشد گرفتن حکم واقعاً هم لازم نمی‌باشد در حالیکه اگر برای ازدواج قابل ابطال حکم صادر نشود، ازدواج معتبر خواهد ماند دلایلی که بر اساس آن ازدواج باطل می‌شود از اصول حقوقی مهم می‌باشد حتی این امکان نیز وجود دارد که بعد از مرگ هر یک از طرفین ازدواج، شخص سومی برای ابطال ازدواج دادخواست ارائه کند اما در ازدواج قابل ابطال، تنها خود زن و شوهر می‌توانند اعتبار ازدواج را فسخ کنند، بعلاوه اگر ازدواج قابل ابطال باشد، صدور حکم ممکن است تحت شرایط خاص رد شود اما در ازدواج باطل ممنوعیتی برای صدور حکم وجود ندارد.
واژه‌های کلیدی: فسخ ازدواج، عیوب، ازدواج قابل ابطال