بررسی تطبیقی نظریه منطقة الفراغ و نظریات منطقة العفو و مصالح المرسله (فایل منبع موجود نیست)

توضیح

دین اسلام به عنوان آخرین دین خداوندی و جامع ترین آنها پاسخ گوی تمام نیازهای بشری است. اسلام برای بسیاری از مسائل، احکام صادر کرده است و برای بسیاری دیگر که فراتر از زمان و مکانی خاص هستند ، قواعد خاص و کلی که قابل انطباق بر مسائل جزیی هستند وضع کرده است. به مرور با گذر زمان و اعصار، علم و صنعت بشر پیشرفت کرده وافکار و عقاید جدید پدید آمده است.این پیشرفتها و امکانات جدیدی که در هر قرن به وجود می آید مولد پرسشهای شرعی تازه ای درباره کیفیت تعامل شرعی با این پدیده ها شده اند.از آنجا که اسلام دینی فرازمانی و مکانی است لذا نمی تواند برابر این اتفاقات جوابی نداشته باشد.از طرفی دیگر هرچقدر که از زمان نزول وحی فاصله بیشتری بگیریم ابهامات و پرسش ها درباره کسب تکلیف شرعی بیشتر و پیچیده تر می شوند.برخی از مسائل که تابعی از قواعد کلی هستند را فقیهان مبرز می توانند پاسخگو باشند لکن برخی مسائل هستند که علاوه بر اینکه نوپدید هستند و لذا حکم شرعی صریح درباره ی آنها نداریم ، در حوزه ی مباحات می باشند و دلیل خاصی بر حرمت یا وجوب آنها نداریم.به این منطقه ی نظری در اصطلاح منطقه الفراغ یا منطقه العفو گفته می شود. سیر تحول شرایط و درهم تنیدگی زندگی بشر بااین اتفاقات به گونه ای است که جامعه ی مسلمانان نیز تحت تأثیر آنها قرار گرفته و لذا نمی تواند جامعه ی اسلامی در برابر آنها ساکت بماند و موضع خاصی اتخاذ ننماید. درباره ی این حوزه از مسائل ، اهل سنت به دلیل به دست گرفتن حکومت پیش از جامعه تشیع و ابتلا به مسائل مختلف که حکم آنها در نصوص شرعی وجود نداشت و دوری از عصر وحی ، بسیار پیشتر از اهل تشیع به بحث و نظریه پردازی برای جبران نبود حکم شرعی پرداخته اند که سرآمد این نظریات نظریه ی دیرینه ی ( مصالح مرسله ) از مالک بن انس یکی از ائمه مذاهب چهارگانه اهل تسنن و نظریه ی توسعه داده شده ( منطقه العفو ) ، که توسط متفکر نواندیش اهل سنت شیخ یوسف القرضاوی ، پرداخت و تنقیح شده ، می باشند . در بین تشیع نیز قرن ها این حوزه مسکوت مانده بود اگرچه میرزای نائینی در کتاب خویش تنبیه الامه و تنزیه المله اشاره به احکام مالانص فیه نموده که شباهتی با این مبحث دارد لکن بطور قاعده مند آن ها را بسط ننموده است. بهرحال اما نخستین کسی که به این حیطه از امور، به طور نظری توجه نمود، شهید سید محمدباقر صدر(ره) ، فقیه و اندیشمند معاصر بود که با مطرح کردن نظریه (منطقه الفراغ) سعی در نظریه پردازی دراین باره کرد.این نظریات سه گانه علیرغم اینکه در ظاهر امر و با توجه به فلسفه ی پدیدارشدن آنها ، در نگاه اول شباهت هایی به همدیگر دارند ، اما در واقع امر با توجه به عقبه ی اعتقادی و گنجینه ی فقهی دو مذهب از لحاظ کارکرد و ویژگی های ماهوی بسیار با همدیگر متفاوت هستند.
واژه‌های کلیدی: منطقه الفراغ، منطقه العفو، مصالح المرسله