بررسی تطبیقی نقش مقاصد شریعت در استنباط احکام در فقه اسلامی

توضیح

منظور از مقاصد شریعت، اهداف خداوند از تشریع احکام اعتباری و عملی است. شریعت اسلام هدفمند، و احکام آن دارای مقاصد و عللی است. نصوص دینی نیز به نصوص بیانگر حکم و بیانگر مقاصد و علل تقسیم می‌شود. عقل، بنای عقلاء، بیان نصوص قرآن و روایات از راه‌های اثبات مقاصد شریعت است. اصطلاح مقاصد شریعت در میان اهل سنت رایج، و کتاب‌هایی از گذشته تاکنون، در مورد آن نوشته شده است. ولی در میان شیعه به دلیل نوع منابع و ساختار اجتهاد و نیز شرایط تاریخی کم‌تر دیده می‌شود و بیشتر اصطلاح حکمت به کار رفته است. مقاصد شارع و نصوص مبین آن در فقه امامیه نمی‌تواند به عنوان یک منبع مستقل حکم شرعی قرار گیرد و بیشتر نقش تفسیر نصوص شرعی را دارد. امّا اهل سنت مقاصد شارع و مصلحت را در قالب سد ذرائع، قیاس، استحسان و مصالح مرسله، به عنوان سند حکم شرعی به کار می‌گیرند. در این میان کسانی هستند که با استفاده نامطلوب از مقاصد شریعت می‌توانند، آثار زیان‌باری بر شریعت اسلامی وارد بکنند. هدف اصلی این تحقیق بیان نقش مقاصد شریعت در استنباط احکام و تعیین ضوابط اجتهاد مقاصد‌ی است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است که، اطلاعات و داده‌های لازم از کتاب‌ها و مقاله‌های مرتبط استخراج می‌شود و به صورت تطبیقی میان امامیه و اهل سنت مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد.
واژه‌های کلیدی: شریعت، مقاصد، حکم، مصالح، استنباط.