توضیح

در طول تاریخ، علم فقه نیز به مانند سایر دستاوردهای بشری، لااقل در بخش‌هایی ماهیت سیال و متحول داشته است. در تحقیق حاضر برای اثبات این مدعا، فقه معاملات (متاجر) در مقایسه و فاصله هشت قرن از زمان شیخ طوسی تا شیخ انصاری مورد مطالعه تحلیلی قرار گرفت. نتیجه نشان داد به مرور زمان و با حصول شناخت بهتر از ماهیت فقه در این قسمت، فقها به سمت دخالت دادن بیش‌تر به عرف و گرایش‌های عمومی حرکتی رو به جلو در پیش گرفته‌اند. موضوع‌شناسی به کلی متحول شده و مسائلی نوپدید به خود دیده است. اصول فقه نیز در این سیر شتابان، تحولاتی عمیق را پذیرا بوده است. به طور کلی می‌توان از جریان رو به رشد عرفی شدن فقه و کسب فاصله از توقیفی‌انگاری آن در این بخش یاد کرد.
واژه‌های کلیدی: اندیشه فقهی، فقه معاملات، سیره عقلا، موضوع شناسی، عرف.