بررسی جامعیت قوانین مدنی قرآن از دیدگاه مفسران معاصر

توضیح

یکی از بحث های مهم قرآن‌شناسی، شناخت قلمرو سخنان قرآن است. اینکه قلمرو گفته های قرآن کریم، محدود است یا موضوعات خاصی را تشکیل می دهد یا آنکه حوزه های گوناگون زندگی فردی و اجتماعی، دنیایی و آخرتی و حتی مسائل علمی و تخصصی را در برمی‌گیرد یا چه موضوعاتی در قرآن مطرح شده است و در نتیجه در چه زمینه هایی باید از قرآن بهره گرفت، پرسش هایی است که بحث از جامعیت قرآن را به دنبال خود مطرح می کند. از طرفی از نقطه های اتصال میان بحث جامعیت قرآن و شناخت سیر تطور تفسیر، بحث مفسرین در این زمینه است؛ زیرا بزرگترین پایگاه بحث جامعیت، قرآن است و بیشترین سخن ها از مفسران این کتاب آسمانی در زمینه جامعیت آغاز گردیده است. مفسران درباره مصداق کل شیء در آیات مورد بحث، برداشت ها و تفاسیر گوناگونی بیان کرده اند که مهم ترین آنها را می توان در دو نگرش کلی 1. جامعیت قرآن بالجمله، 2. جامعیت قرآن فی الجمله بیان کرد. انسان برای رسیدن به سعادت اخروی، نیازمند توجه و عمل به برنامه های قرآن و سنت در زندگی دنیوی خود است؛ چراکه قرآن و سنت موجب هدایت انسان و حاوی احکام و قوانین دینی اند که بهترین قوانین برای زندگی انسان است. انتظار می رود که اگر قرآن دارای ویژگی «تبیان کل شیء» است و اصول کلی را در راستای هدایت بشر بیان نموده، قوانین مدنی قرآن هم به عنوان مجموعه قواعد حقوقی که متکفل بیان حقوق و تکالیف اعضای جامعه اند، از چنین ویژگی برخوردار باشند. نیز باید ملاک و معیار هایی برای جامعیت قوانین مدنی قرآن وجود داشته باشد. مهم ترین این ملاک ها و معیارها با بررسی تفاسیر اجتماعی ذیل آیات مربوطه عبارت است از الهی بودن قوانین، شمول و گستردگی، کلی نگری، قیم بودن قرآن، سازگاری اجزای دین، جامعیت نسبت به تمام زمان ها، مطابق با فطرت، وضع قوانین در راستای تحقق قسط و عدل و اصل اجتهاد که در این پایان نامه ارائه شده است.
واژهای کلیدی:قرآن ،قوانین ،جامعیت ،قوانین مدنی ،مفسران معاصر