بررسی جرم‌شناختی پدیده کودکان کار با استناد به حقوق جزا در ایران

توضیح

مسئله کودکان کار یکی از مهم‌ترین و اندوه‌بارترین پدیده‌ها و در واقع، آسیب‌های اجتماعی در روزگار ماست. عوامل گوناگونی مانند عوامل اقتصادی و به ویژه فقر و نابرابری، تکانشها و بحران‌های اقتصادی و... و نیز عوامل فرهنگی مانند سست شدن نهاد خانواده در تحقق این پدیده موثر بوده است. کودکان کار در شمار بزه‌دیدگان آسیب‌پذیر جای داشته و مشمول بیگاری یا کار اجباری قرار می‌گیرند. از یک دیدگاه وضعیت ویژه کودکان کار سبب بزه‌کاری‌هایی از سوی آنها می‌شود. از این جهت، اشتغال آنها به تکدی‌گری، ولگردی و نیز اعتیاد بسیار مهم بوده و زمینه ارتکاب جرایم آتی آنان را نیز فراهم می‌کند. همچنین کودکان کار ابزاری برای ارتکاب جرم از سوی بزهکاران فردی و یا گروه‌های سازمان‌یافته بزه‌کاری می‌شوند. افزون بر این، کودکان کار به عنوان بزه‌دیدگانی پایدار نیز شناخته می‌شوند. آنها در معرض خطر آسیب‌های گوناگون جسمانی و روانی قرار دارند که همانند انواع مشابه با دیگر کودکان ممکن است تا دوران بزرگسالی نیز در آنها پابرجا مانده و دیگر قابل بازسازی نباشد. قرار داشتن در معرض خطر بزه‌دیدگی در انواع گوناگون بهره‌کشی های جنسی و غیرجنسی و نیز انواع خشونت علیه آنان بسیار مهم بوده و به پیدایش آسیب‌هایی گوناگون بر آنها منجر می‌شود. سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند در پرتو نوآوری بیان‌شده در ماده 66 قانون آیین دادرسی کیفری نقش مهمی را در راه بازسازی وضعیت کودکان کار داشته باشند. نظام عدالت کیفری ایران همگام با دیگر سازه‌های نظام اجتماعی باید برای مبارزه با عوامل پیدایش این پدیده و بهبود شرایط زندگی کودکان کار کوشیده و زمینه بازگشت این کودکان را به یک زندگی متعارف اجتماعی فراهم کند.
واژه‌های کلیدی: بزه دیده، بزهکاری، حمایت کیفری، کودکان کار