بررسی جرم ارتداد در حقوق کیفری ایران و فقه اسلامی با نگاهی به قانون مجازات اسلامی جدید

توضیح

ارتداد در لغت به معنای بازگشت و رجوع چیزی است، در اصطلاح به معنی کفر بعد از اسلام است. مرتد به ملی و فطری تقسیم می شود. آزادی فکر یکی از اصول مسلم اسلام است و در آیات متعدد قرآن کریم و در روایات معصومین(ع) به اثبات رسیده است. ارتداد با آزادی عقیده، دین و مذهب منافات ندارد، در پیش از اسلام نیز برای مرتد مجازات در نظر گرفته شده است، ، در قانون مجازات اسلامی قدیم ماده 513 آن و قانون مجازات اسلامی جدید مواد 262 و 263 به تعیین مجازات ساب النبی پرداخته است. در قانون جدید فقط به مجازات ساب النبی بسنده کرده است و مصادیق مرتد را مشخص نکرده است. رویه قضائی نیز متأثر از فقه و قانون مجازات اسلامی به تعیین نوع مجازات و اقدام برای مجازات پرداخته است. فقهای اسلامی در نوع مجازات ارتداد با یکدیگر اختلاف دارند از مجازات اعدام بر اساس برداشت از احادیث خاص گرفته تا عدم مجازات تا زمانی که بر علیه جامعه مسلمانان اقدامی نکند.اکثریت دانشمندان اسلامی از نظریه اول پیروی می کنند که مجازات ارتداد مرگ ویا زندانی شدن تا زمان توبه می باشد. با توجه به نظر حقوقدانان جهان و اعلامیه جهانی حقوق بشر مواد 18-19-29 آن، مجازات مرتد هیچ منافاتی با حقوق بشر ندارد، اسباب ارتداد شامل کفر، نمایه کفرآمیز، انکار الوهیت خداوند، انکار رسالت نبی اکرم، انکار معاد، انکار ضروریات دین و انکار ضروریات مذهب می باشد. توهین به مقدسات قرآن کریم، دشنام به پیامبر اکرم(ص) ویا ائمه معصومین در زمره ارتداد است. مرتد اموالش بین ورثه اش تقسیم می شود، همسرش از وی جدا می شود، ولایتش بر فرزندانش از بین می رود. در نهایت مجازات شخص مرتد قتل است، استتابه در مورد مرتد ملی و زن انجام می شود و مرتد فطری توبه داده نمی شود.
واژه‌های کلیدی: ارتداد، ضرورات دین، انکار دین، مرتد ملی، مرتد فطری.