بررسی جریان خیارات در بیع زمانی

توضیح

بیع زمانی به عنوان عقدی نوظهور، در جهت توسعه ی اقتصادی برای جوامع کنونی محسوب میشود که ممکن است توسط اشخاص حقیقی و حقوقی، اعم از تجار و یا غیر تجار منعقد گردد. بحث کیفیت اعمال خیارات در بیع زمانی، به عنوان یکی از ابزارهای جبران کننده و پیشگیرانه برای معامله کنندگان این عقد، دارای ضرورت و اهمیت غیرقابل انکار شناخته شده است. در این پژوهش، جریان خیارات در بیع زمانی به شیوه توصیفی _ تحلیلی صورت گرفته است و به نظر می رسد، بیع زمانی به عنوان عقدی صحیح و لازم قابل تحقق است و با استفاده از استدلال های فقهی _ حقوقی و با توجه به مبنای خیارات، به ویژه قاعده لاضرر و حاکمیت اراده در قراردادها می توان قائل به اعمال خیارات در بیع زمانی شد همچنین با توجه به ماهیت پیچیده بیع زمانی و وجود مالکان متعدد در طول هم، نحوه اعمال خیارات پیچیده میگردد و چالشی که به وجودمی آید حدوث خیار درمواردی که تصرف مالک پایان یافته و باید به مالک دیگر تحویل دهد و یا هنوز زمان استفاده ازملکش فرا نرسیده همچنین بحث استرداد ثمن و غرامت پیش می آید و از طرفی دیگرمسئله حمایت از مالکان دیگر و جلوگیری از ضرر و زیان آنها مطرح میشود. به نظر می رسد در این رابطه باید قائل به مهلت عرفی برای اعمال خیارات باشیم و این مدت بهتر است تا اولین زمان تصرف مالک باشد، زیرا آغاز اعمال مالکیت در ملک و سپس تحویل آن به مالک دیگر، به معنای قبول فعلی تعهدات، پرداخت هزینه ها و انجام تعمیرات است که این خود کاشف از اسقاط ضمنی خیارات و رضای به عقد تلقی میگردد البته در مورد خیار عیب، بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که تأخیر در اعمال آن موجبی برای سقوط ارش نیست و از این طریق زیان خریدار قابل جبران است.مسئله دیگر نحوه اعمال هر یک از خیارات در این عقد می باشد که شرایط ویژهای را رغم میزند به عنوان مثال، در مورد خیار تعذر تسلیم، مصادیق بسیاری را به عنوان تسلیم در این بیع میتوان تصور کرد و یا مثلاً در مورد خیار تخلف از شرط، شروطی باید مدنظر قرار گیرد که با ماهیت بیع زمانی، تعارضی نداشته باشد همچنین در خیار عیب به دلیل تصرف مالک در مهلت مشخص، مفهوم قبض نیاز به بازنگری دارد.
واژه‌های کلیدی: بیع زمانی، خیارات، حق فسخ، لاضرر، حاکمیت اراده.