بررسی حقوقی پیوند رحم و آثار آن

توضیح

برخی از زنان به صورت مادرزادی و یا در اثر ابتلاء به بیماری، فاقد رحم بوده و قادر به باروری نمی‌باشند. خوشبختانه طی دهه‌ی اخیر، این امکان برای اشخاص فاقد رحم مهیا شده است تا بتوانند از طریق پیوند رحم باردار شوند. از جمله پرسش‌هایی قابل طرح در این زمینه عبارتند از اینکه، آیا پیوند رحم به لحاظ حقوقی قابل پذیرش است؟ کودک حاصل از رحم پیوندی، ملحق به چه شخصی خواهد شد؟ در سطح دنیا با توجه به بدیع بودن موضوع، قانون خاصی وجود ندارد و در بسیاری از کشورها، تیم‌های تحقیقاتی شکل گرفته است تا موضوع به لحاظ اخلاقی و حقوقی مورد بررسی قرار گیرد. به طور کلی در نظام حقوقی ایران، این عمل با ممنوعیت حقوقی، شرعی و اخلاقی روبرو نمی‌باشد. از نظر مخالفان، پیوند رحم مخاطره آمیز بوده و حافظ حیات نمی‌باشد و در عین حال زن فاقد رحم قادر به تجربه‌ی حس فرزندآوری از طریق روش‌های جایگزین است، لذا این عمل به لحاظ اخلاقی قابل قبول نیست. در مقابل به تمام ایرادات بیان شده، پاسخ داده شده است. جواز پیوند رحم به لحاظ حقوقی نیز با توجه به ادله‌ای چون حق باروری و حق دسترسی به وسایل کمک باروری که از جمله اصول مقرر در حقوق بشر محسوب می‌شوند، قابل توجیه است. از طرفی، فقدان رحم بیماری تلقی می‌شود و با توجه به اینکه اشخاص حق درمان دارند، لذا باید قائل به جواز این عمل که در راستای درمان بیماری است، شد. ادله‌ی اضطرار، نفی عسر و حرج، تسلیط و غیره نیز مثبت جواز شرعی موضوع می‌باشند. صحت قرارداد پیوند رحم، منوط به تحقق شرایط خاصی است و احکام آن در خصوص قصد و رضا و اهلیت طرفین با سایر عقود متفاوت است. به نظر می‌رسد، قرارداد پیوند رحم در زمره‌ی عقد هبه قرار می‌گیرد. کودک حاصل از رحم پیوندی ملحق به اهداشونده و همسر او خواهد بود و اصولاً پس زدن رحم پیوندی تاثیری در انحلال قرارداد منعقده ندارد و عامل پس زدگی طبق قواعد حقوقی، مسئول جبران خسارت وارده می‌باشد.
واژه‌های کلیدی: پیوند رحم، رحم، اخلاق، مشروعیت، حق باروری.