بررسی حکم رحم اجاره ای و آثار مترتب بر آن از منظر فقه مذاهب خمسه و حقوق موضوعه (فایل منبع موجود نیست)

توضیح

امروزه با پیشرفت علم پزشکی اسبابی فراهم گشته که به وسیله آن زن و شوهری که به دلیل اختلالات جسمی نمی‌توانند صاحب فرزند شوند، به وسیله روش ها و اسباب های مختلف زمینه بارداری زن فراهم شود که به این عمل تلقیح یا بارداری مصنوعی می‌گویند. برخی از روش های تلقیح بدین قرار است که: 1- به علت کمی نطفهء شوهر یا ضعیف بودن، آن را در خارج تقویت نموده و سپس به رحم همسرش تلقیح می‌نمایند. 2- به علت اینکه شوهر نطفه ندارد از مرد دیگری، خواه شناخته شده و خواه ناشناس، از محارم باشد یا از غیر محارم، نطفه گرفته و به رحم زن تلقیح می‌نمایند. 3- شوهر نطفهء سالم و قابل باروری دارد ولی همسرش دارای رحم نیست و یا رحم او قدرت نگهداری بچه را ندارد، با لقاح نطفهء شوهر و تخمک زن درخارج از رحم این نطفهء بارور شده را در رحم زن دیگری، خواه از محارم باشد و یا غیر محارم، قرار می‌دهند. 4- به دلیل نداشتن تخمک در زن، تخمک زن دیگری را گرفته و به وسیلهء دستگاه در خارج آن را با اسپرم شوهر زنی که تخمک نداشته بارور نموده و در رحم زنی که تخمک ندارد می‌گذارند ( منتظری، بی تا، صص 316-315 ). آنچه که در این رساله مورد بحث ماست صورت سوم یعنی لقاح نطفهء شوهر با تخمک زن در خارج از رحم و بعد انتقال این نطفهء بارور شده به رحم زن دیگری است که از آن به رحم اجاره‌ای یا رحم جایگزین تعبیر می‌شود. که این قرار داد خود به دو صورت است: 1- معوض یا تجاری: که در آن زوجین صاحب اسپرم وتخمک تعهد می‌کنند که در قبال خدمات زن صاحب رحم مبلغی را با توافق مادر جایگزین به وی پرداخت نمایند که مبلغ پرداختی به عنوان عوض تعهدات زن صاحب رحم تلقی می‌گردد. 2- غیر معوض یا غیر تجاری: در این قرار داد زن صاحب رحم صرفاً به خاطر انگیزه های انسان دوستانه تن به این کار می‌دهد و حق الزحمه‌ای دریافت نمی‌کند که این نوع قرار داد اغلب بین دوستان و خویشاوندان حکمی انجام می‌پذیرد ( جهان نما رحیمی، 1394، ص 19). امروزه بسیاری از زوجینی که زوجه فاقد رحم است یا رحم او قدرت نگهداری جنین را ندارد و یا حتی در برخی موارد زوجه برای حفظ تناسب اندام حاظر به نگهداری جنین در رحم خود نمی‌باشد از این روش استفاده می‌کنند. باروری از طریق رحم اجاره هم احکام تکلیفی و وضعی و هم آثاری از قبیل: حضانت، نفقه، ارث، نسب، محرمیت، ولایت، سقط جنین، نقش شوهر صاحب رحم اجاره‌ای در موارد اجازه و نفقه زوجه خود، فوت طرفین قرار داد، اجرت زن صاحب رحم، رضاع طفل و ماهیت قرار داد و.. می‌باشد که شایسته است از منظر فقهای مذاهب خمسه و حقوق موضوعه بررسی گردد.
واژه های کلیدی: حقوق موضوعه، فقه امامیه، فقه اهل سنت، مذاهب خمسه، رحم اجاره ای، جنین، رحم جایگزین.