بررسی رابطه عدالت در پرداخت فاضل دیه در قصاص

توضیح

پژوهش حاضر به بررسی تبیین رابطه عدالت در پرداخت فاضل دیه در قصاص پرداخته است. منظور از فاضل دیه، مقدار مازاد بر دیه ی مجنی علیه در فرض متفاوت بودن دیه ی او با قاتل است.این پایان نامه با روش تحلیلی توصیفی مبانی فقهی و حقوقی تفاوت بین دیه زن و مرد در قصاص را مورد بررسی قرار داده است. همچنین با بیان مصادیق فاضل دیه و تحلیل مبانی آن در کتاب و سنت و نقد و بررسی آرای فقها و دلایل نظریات آن ها این موضوع را ریشه یابی نموده است. علاوه بر این، مسائلی مانند ضرورت ردّ فاضل دیه قبل از قصاص، امکان اجبار اولیای دم به پذیرش دیه و انصراف از قصاص و یا پرداخت فاضل دیه از بیت المال در فرض اعسار از پرداخت آن مورد توجه قرار داده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد در مورد وجود فاضل دیه میان زن و مرد در جنایت بر نفس اتفاق نظر وجود دارد و اغلب معتقدند که دیه ی زن نصف دیه ی مرد است. تفاوت بین زن و مرد در قصاص و دیه از احکام ثابت اسلام است و با توجه به روایات صحیح السند قابل تغییر نیست و مسلم است که این حکم، تبعیض بین زن و مرد به لحاظ جنسیت و کم ارزش دانستن جان و حق حیات زن یا ترویج خشونت بر ضد وی نیست و روایات هم ظهور در پرداخت فاضل دیه دارد ولی در مورد جنایت بر مادون نفس روایات فقط دلالت دارد که تا کمتر از ثلث دیه ی زن و مرد برابر است ولی در مازاد بر آن، دیه ی زن به نصف دیه ی مرد کاهش می یابد اما صراحت یا ظهور بر پرداخت فاضل دیه ندارد. علاوه بر این، در مواردی که قصاص منوط به ردّ فاضل دیه توسط ولی دم است، ردّ آن باید قبل از استیفای قصاص باشد.
واژه های کلیدی: دیه، قصاص