بررسی رابطه قاعده زرین اخلاق و قاعده لاضرر و لاضرار فقه

توضیح

در ارتباط میان دین و اخلاق، از سه نوع رابطه با رویکرد پدیدارشناسانه می‌توان نام برد: تباین، اتحاد و تعامل. در این بین رابطه تعاملی، نشانگر استقلال هویت دین و اخلاق در عالم ثبوت و در‌عین‌حال، تعامل میان آنها در عالم اثبات خواهد بود. بر اساس این نوع رابطه، نسبت میان دین و اخلاق، عموم و خصوص من‌وجه است. در همین راستا، بهره‌گیری از قواعد مهم و عمومی دراخلاق و فقه و تبیین روابط میان آنها، شناخت بهتری از رابطه تعاملی را فراهم می‌کند. برای روشن شدن این تعاملات، الگوی تطبیق «قاعده طلایی »معروف به چکیده اخلاق،به عنوان یک قاعده جامع‌الأطراف و مورد پذیرش بیشتر مکاتب اخلاقی با «قاعده لاضرر و لاضرار»به عنوان یک قاعده عمومی و پرکاربرد برای استنباط احکام در حوزه‌های فردی و اجتماعی در فقه، به منظور شناسایی رابطه میان این دو قاعده مطرح گردیده است تاپاسخگوی این پرسش باشد که در محتوا و کارکرد قاعده لاضرر و لاضرار، چه عناصر و مؤلفه‌هایی از قاعده زرین اخلاق دیده می‌شود. دراین مسیر قاعده طلایی و قاعده لاضرر و لاضرار مورد واکاوی مفهومی و گزاره‌ای قرار گرفته اندو مفاهیمی مانند «خود»، «دیگری» و «پسند/ناپسند» در شکل سلبی، به عنوان عناصر هویت‌سازازاین دو قاعده استخراج گردید؛ نتیجه این استخراج، به همراه همبستگی دوقاعده درتخیل آگاهانه فرد در اجرای دو قاعده، زبان مشترک میان این دو را مشخص نمود که این امر زمینه‌ساز نمونه‌ای ازتعامل اثباتی و پدیدارشناسانه میان دین و اخلاق محسوب می‌گردد.
واژه‌های کلیدی: قاعده لاضرر و لااضرار فقه، دین، اخلاق، قاعده زرین اخلاق، ضرر