بررسی رویکرد فقه حنفی به انفتاح باب اجتهاد با نگاهی به مسائل مستحدثه

توضیح

فقه اسلامی مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته است از مرحله شکل گیری گرفته تا مرحله بلوغ و تکامل، دورانی که در آن تفکر و اجتهاد، تضمین کننده پویایی و نشاط فقه بوده است، و احکام مناسب و موافق عرف و مصلحت از منابع استخراج می شدند. و اما رفته رفته این پویایی و طراوت رو به زوال نهاد، تا جایی که برخی به اشتباه قائل به انسداد باب اجتهاد شده و گفتند که دیگر به اجتهاد نیازی نیست چون علماء سابق کلیه احکام شرعی را تدوین نموده اند و مردم می توانند به آراء آنان اکتفاء نمایند. غافل از این که چگونه این رویکرد می تواند پاسخگوی تمامی مشکلات پیش آمده در دوران بعدی باشد، دورانی که پیشرفتهای علمی و فناوری، مسائل جدیدی را پیش روی شریعت و فقه اسلامی قرار داده است.با مطالعه فقه حنفی و مصاحبه با چند تن از علمای آن، نوعی پایبندی خاص به مذهب و آراء امام ابو حنیفه و صاحبَیَن در بین آنان مشاهده می شود لکن نمی توان گفت که آنان قائل به انسداد باب اجتهاد هستند و مویّد آن وجود فقه فرضی در این مذهب می باشد؛ اما باید گفت که برخی از ایشان قائل بر عدم وجود مجتهد مطلق در عصر حاضر می باشند که این نگاه باعث اختلاف نظر در بین آنان در مواجهه با مسائل مستحدثه گردیده است و شاید همین امر باعث گردیده تا دیگران به اشتباه، آنان را جزو قائلین به انسداد بپندارند.لذا در پژوهش حاضر سعی شد تا با مطالعه آراء و نظریات مختلف نحوه برخورد و راه حل آنان در مواجهه با مسائل جدید بررسی گردد که شاید بهترین شیوه، همان اجتهاد گروهی به وسیله ایجاد یک انجمن فقهی باشد. شورایی متشکل از فقهاء و دانشمندانی که درباره مسائل جدید، دارای رویکردی واقع بینانه بوده و ضمن اینکه درک صحیحی از وضعیت کنونی مسلمانان دارند، از نظرات و تحقیقات دانشمندان مورد اعتماد در تخصّص های مختلف از قبیل پزشکی، اقتصادی، اجتماعی و... نیز استفاده نمایند، تا با استعانت از خداوند متعال احکام شریعت را درباره تمامی مسائل مستحدثه و موضوعاتی که نیاز به بحث و تحقیق دارند را واضح و آشکار نمایند.
واژه‌های کلیدی: فقه حنفی، انسداد باب اجتهاد، مسائل مستحدثه، اجتهاد گروهی.