بررسی فقهی ادله موافقان و مخالفان پیوند اعضا از دیدگاه فقه امامیه و مذهب شافعی

توضیح

پس از پیشرفتهای فراوانی که در دانش پزشکی پدید‌آمد، معیار تشخیص مرگ، تغییری بنیادین یافت. لذا، درپی پیدایی نظریه مرگ مغزی، ‌پژوهش در جنبه‌های گوناگون آن اهمیتی مضاعف دارد؛ چه اینکه این زمینه، هنوز با تردیدها و شبهه‌هایی مواجه است که آن را، نیازمندِ تأمل و بررسی جامع‌تر در پیکره‌ای منقح و متقن ساخته است. البته اهمیت این مسئله، زمانی وضوح بیشتری می‌یابد که بدانیم در پی تشخیص موضوع، تبعات چشم‌گیری به دنبال آن خواهد بود؛ یعنی چه بسا، حکم به جواز توقف مراحل درمانی پزشکی و حذف تجهیزات حمایتی مصنوعی از مصدوم مغزی داده شود. وانگهی، نکته دیگری که موجب اهمیت یافتن این مسئله شد، آمار خیره کننده پیوند اعضا است؛ چه آنکه مبتلایان مرگ مغزی، به رغم از بین رفتن اعمال حیاتی مغزشان، دارای جریانِ خون متعادل در اندامهایی چون قلب، کلیه‌ها، ریه‌ها و پانکراس هستند که می‌توان از این اعضا، برای درمان بیماران نیازمند استفاده کرد.پیرامون احکام فقهی پیوند اعضا از نظر امامیه، عمدتاً دو دیدگاه، وجود دارد: دیدگاه نخست، آنرا تحت شرایط خاص که همان در نظر داشتن نجات جان انسان و بهبود سلامتی وی می باشد جایز شمرده و دیدگاه دوم، آنرا مطلقاً نامشروع می داند و دلیل خود را در تعارض این عمل با کرامت و شخصیت انسانی و اینکه این کار مصداق مثله و هتک حرمت به جسد مسلمان است، خلاصه می کند. و از نظر شافعیه هم می توان گفت ایشان وجود مصلحت عمومی را مجوزی برای قطع و پیوند اعضا می داند . نگارنده پس از تحقیق همه جانبه در مسئله پیوند عضو، به این نتیجه رسیده که این عمل نه تنها از نظر شرع، بلا اشکال است بلکه در جایی که مستلزم نجات جان انسانی باشد براساس فتوای برخی فقها لازم و براساس فتوای برخی دیگر، حداقل جایز است.
واژه‌های کلیدی: امامیه، مرگ مغزی، پیوند اعضا، ادله فقهی، شافعی.