بررسی فقهی تبدیل و تغییر کاربری موقوفات

توضیح

تبدیل، فروش و تغییر در جهت یا کاربری موقوفات از دغدغه های همیشگی فقهاء بوده و به منظور جلوگیری از تضییع اوقاف و افزایش بهره وری آن ها هر فقیهی سعی کرده از روایات ،اصول عملیه و قواعد فقهی بهترین راهکار را برای حفظ مصالح عموم مسلمین از یک سو و عمل به اهداف و شروط واقفین از سوی دیگر ، ارائه دهد.فقهاء امامیه با وجود اختلافات و تشتّت آرایی که در موارد مختلفِ تبدیل و فروش رقبات وقفی دارند ، هر چه زمان می گذرد و پژوهش های فقهی ، عمیق تر و گسترده تر و تخصصی تر می شود ،موافقت آن ها برای جواز تبدیل و فروش اوقاف افزایش می یابد. مهم ترین موانعی که باعث شده تا فقهاء نسبت به تبدیل و فروش موقوفات موافقت نکرده و محتاطانه با این مسئله برخورد کنند یکی شرط تایید و دوام در وقف است و یکی اختلاف برداشت ها از حدیث نبوی «حبِّس الأصل و سَبِّل الثمره» و در نتیجه اختلاف آن ها در ماهیّت وقف است.پژوهش حاضر که با هدف «یافتن راهکارهایی برای تسهیل امر فروش و تبدیل موقوفات و افزایش موارد جواز تغییر کاربری وقف» ، انجام شده ، با باز خوانی مجدد دلایل موافقین و مخالفین و استفاده از پژوهش های برخی از فقهاء و حقوقدانان معاصر ، شرط دوام و تایید در وقف را به چالش کشانده است .همچنین در این پژوهش ثابت کرده ایم که حدیث مذکور هیچ دلالتی بر عدم جواز بیع و تبدیل وقف ندارد و استفاده پیامبر از حَبِّس الأصل به جای حَبِّس المال ، بهترین دلیل بر این مسئله است.ارائه نظریه وقف بودن برخی از منافع و طِلق بودن منافع دیگر در عین موقوفه توسط فقهایی چون آن کاشف الغطاء و مسئله وقف نبودن فضای بالاتر از سقفِ مساجد، مشاهد و موقوفات مشابه توسط محقق کَرَکی در پژوهش حاضر به عنوان دو راهکار برای تغییر کاربری و افزایش بهره وری موقوفات ، مورد بررسی قرار گرفته است.
واژه های کلیدی: وقف، بیع وقف، تبدیل وقف، تغییر کاربری موقوفات