بررسی فقهی حقوقی الگوی مطلوب تکافل در ایران

توضیح

به دنبال معرفی بیمه به جوامع اسلامی و مخالفت گروه کثیری از فقهای اهل سنت با بیمه متعارف و نیاز جوامع اسلامی به نظامی مشابه آن، طرح بیمه تکافل به عنوان جایگزین پیشنهاد شد. تکافل روشی بر مبنای ضمانت مشترک و همکاری متقابل اعضای یک گروه در برابر یکدیگر در زمان بروز حادثه برای جبران خسارت وارده به هر یک از اعضا می باشد. امروزه تکافل، فارغ از مطابقت داشتن با شریعت به دلیل آثار مثبت فراوانش در بسیاری از کشورهای اسلامی و حتی غیر اسلامی در قالب قراردادها و الگوهای عملیاتی مختلف به اجرا درآمده است. در ایران به دلیل مشروع دانستن بیمه متعارف از نظر فقهای شیعه، ضرورتی برای بحث از تکافل به عنوان بیمه جایگزین وجود نداشته است. اما با توجه به این که تکافل سیستمی نوین در عرصه بیمه و مدیریت ریسک است می تواند نتایج مثبت فراوانی چون ایجاد بازار رقابتی و رشد نفوذ بیمه در کشور و همچنین جذب سرمایه داشته باشد. برای استفاده از سیستم تکافل ضرورت دارد تا الگوها و قراردادهایی که تکافل بر مبنای آن شکل می گیرد ارزیابی شده و مناسب ترین الگو شناسایی شود. لذا پژوهش حاضر که براساس روش تحلیلی ـ توصیفی با استفاده از منابع کتابخانه ای، ژورنالیستی و سایتهای اینترنتی است، سعی کرده به بررسی الگوهای موجود یا قابل طرح برای تکافل بپردازد که در آن الگوهای عملیاتی شده در قالب الگوهای وکالت، مضاربه، وکالت- مضاربه و وکالت- وقف معرفی شده و الگوهای عملیاتی نشده در قالب الگوهای بیع موجل و سلم، جعاله، ودیعه، اجاره، ضمان و شرکت مطرح شده است و در نهایت با مقایسه الگوها و ارزیابی نقاط قوت و ضعف آن ها، مناسب ترین الگوی تکافل برای عملیاتی شدن الگوی شرکت شناخته شده است که با کاربردی شدن این الگو در تکافل، هدف اصلی نظام تکافل یعنی تعاون و مشارکت متقابل در تقسیم سود و جبران خسارت میان اعضا تأمین می شود.
واژه های کلیدی: بیمه، تکافل، الگوی تکافل