بررسی فقهی حقوقی اهداء عضو بیماران مرگ مغزی در ایران

توضیح

با پیشرفت علوم پزشکی، امروزه مساله انتقال عضو بیماران مرگ مغزی به یک امر حیاتی تبدیل شده است. این اعمال اگر چه از موضوعات تخصصی پزشکی هستند اما مباحث حقوقی نوظهوری را فراروی فقها و حقوق‌دانان قرار داده‌اند. نوشتار پیش‌رو که با روش توصیفی تحلیلی سامان یافته به سه مساله اساسی پرداخته است. اولین مساله این‌که آیا قطع عضو بیماران مرگ مغزی جایز است؟ دومین مساله مهم که مورد واکاوی قرار گرفته این است که در قالب کدام عقد می‌توان انتقال عضو را انجام داد؟ و سومین مساله اینکه در صورت پس زدن عضو انتقالی، عمل حقوقی صورت گرفته چه وضعیتی پیدا خواهد کرد؟ در مورد مساله اول اگر چه بین حقوق‌دانان درباره قطع عضو بیماران مرگ مغزی اتفاق نظر وجود داشته اما در بین فقها دو قول وجود دارد برخی از آنان مخالف قطع عضو بوده و برخی دیگر قائل به جواز قطع عضو هستند که با توجه به بررسی‌ها، ادله موافقان قطع عضو از استحکام بیشتری برخوردار است. در مورد مساله دوم نیز این نتیجه حاصل شده است که عمل انتقال عضو را می‌توان در قالب جعاله و یا وصیت انجام داد اما انتقال عضو در قالب بیع با توجه به ادله‌ای که متن پایان‌نامه متکفل بیان آن است صحیح نمی‌باشد. و بالاخره اینکه در صورت پس زدن عضو انتقالی، عمل صورت گرفته در سه حالت قابل بررسی است که شامل بطلان، انفساخ و قابلیت فسخ برای گیرنده عضو پیوندی می‌باشد و نهایتاً به جهت نوع خاص عمل اهداء عضو و حمایت از حسن نیت دهنده عضو، ضمن رد حالتهای مطرح شده حفظ لزوم چنین قراردادی مورد تأیید قرار گرفته است.
واژه های کلیدی: فقه، حقوق، اهدای عضو، مرگ مغزی.