بررسی فقهی- حقوقی ممنوعیت افشای هویت اهداکننده گامت

توضیح

ناباروری به عنوان بحرانی که بالقوه تهدیدکننده‌ی ثبات فردی و روابط اجتماعی است؛ تعداد قابل توجهی از زوج‌های ایران را درگیر کرده است. لذا در این راستا روش‌های جدید کمک باروری در ایران رو به گسترش است. یکی از این روش‌ها اهدای گامت ـ اهدای اسپرم و تخمک ـ به زوجین نابارور می‌باشد.از طرفی در متون اسلامی تأکید فراوانی بر رازداری و عدم افشای اسرار افراد شده است. با توجه به افزایش روزافزون شیوه اهدای گامت در درمان ناباروری این مسئله مطرح می‌شود که آیا هویت اهداکننده برای گیرندگان اهدا یا کودک حاصل از گامت آشکار گردد یا کودک برای همیشه از نسب زیست شناختی و بیولوژیکی خود ناآگاه باشد؟ در این رابطه دو نظریه مطرح می‌گردد؛ نظریه‌ای که بنا بر مبانی فقهی و حقوقی دلایلی همچون حرمت افشای راز بیمار، کاهش افراد اهداکننده و جلوگیری از مسائل حقوقی تابعه که دامنگیر اهداکننده خواهد شد مثل ارث، وصیت و ... ذکر کرده و معتقد به رازداری و عدم افشای هویت اهداکننده هستند. از طرفی برخی طرفدار نظریه افشای هویت اهداکننده می‌باشند که دلایلی از جمله جلوگیری از اختلاط انساب و ازدواج با محارم، نارسایی‌های قوانین اهدای جنین در ایران و ... را مطرح می‌کنند. به نظر می‌رسد اصل اولی بر حفظ اسرار دیگران است مگر در مواردی که حفظ اسرار موجب تحقق مفسده یا حرام شود که به اندازه ضرورت لازم است اسرار دیگران فاش گردد. البته در شرع و قوانین موضوعه استثنائاتی برای وجوب رازداری و عدم افشای اسرار ذکر‌شده است که می‌توان در مواقع لزوم جهت افشای هویت‌اهداکننده به آنها تمسک جست، از جمله در مقام شهادت، دفاع از خود و ... چرا که موجب خسارت‌های جبران ناپذیری می‌گردد.با توجه به مشکلات و بیماری‌های ژنتیکی‌ای که ممکن است در آینده کودک حاصل از گامت بدان مبتلا گردد لازم است تا هویت اهداکننده به صورت مفصل تهیه و در مکانی نگهداری شود تا در مواقع ضروری افراد ذی‌صلاح به آن دسترسی داشته باشند.
واژه‌های کلیدی: راز، کتمان، افشا، سر، گامت، اهدا.