عنوان
بررسی فقهی-حقوقی نقش و جایگاه شورای نگهبان در نظام جمهوری اسلامی ایران و نحوه نظارت آن بر قوانین و مقررات
نویسنده
استادراهنما
سیدمحمد موسوی بجنوردی
استادمشاور
سیدمحمدصادق موسوی، حسین مهرپور
محل نشر
تهران
تاریخ نشر
1390
مقطع تحصیلی
دکتری
مشخصات ظاهری
20 ص.
زبان
فارسی
توضیح
شورای نگهبان، به عنوان یکی از مهمترین نهادهای حکومتی در نظام جمهوری اسلامی ایران، از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار بوده و چشمگیری نقش آن از منظر قانون اساسی، تا حدی است که نبود آن در کنار مجلس قانونگذاری، موجب عدم اعتبار مجلس میگردد.با مطالعه و بررسی همه جانبه این نهاد، ابتدا از طریق تحلیلی تطبیقی با نهادهای مشابه در سایر کشورها به تبیین جایگاه و فلسفه وجودی این نهاد پرداخته و سپس به بررسی ساختار و کلیه کار ویژههای مربوطه اعم از مرتبط با قوه تقنین و غیر مرتبط با آن، پرداختهایم. در این راستا برخی از این وظایف و صلاحیتها به دلیل اهمیت، از نقطه نظر ویژه مدنظر واقع شدهاند. از آنجا که اصل نظارت، اصلی مفروض، مقبول و شناخته شده در هر مدیریتی است، مدیریت در سطح کلان کشور نیز جدا از این مقوله نبوده و به نوعی نظارت جزء ارکان آن محسوب میگردد. بدین ترتیب، نهاد مکتب شناس و قانون شناس شورای نگهبان با ترکیبی از اسلام شناسان و حقوقدانان، مسوولیت نظارت بر امر خطیر قانونگذاری و عدم مغایرت قوانین عادی با قانون اساسی و شرع مقدس را عهدهدار است.نظارت بر انتخابات نیز به عنوان امری تعیین کننده که به طور مستقیم یا غیر مستقیم مرتبط با ارکان نظام است، بنا به تصریح اصل نود و نهم قانون اساسی، از صلاحیتهای این نهاد شمرده شده، اما به دلیل عدم اشاره به نوع و ماهیت چنین نظارتی، دیدگاههای معارضی در مورد آن ابراز گردیده که دو نظریه "نظارت استصوابی" و "نظارت استطلاعی" از آن جمله است و در میان این مناقشات، از آنجا که این نهاد، خود عهدهدار تفسیر قانون اساسی است، به تفسیر این اصل اقدام نموده و نوع نظارت خویش را از نوع "استصوابی" معرفی نموده است.علیرغم لازمالاجرا دانستن این تفسیر، به دلیل اشکالات و نواقص موجود، همچنان میدان بحث و تبادل نظرهای علمی در این زمینه باز بوده، با بهرهگیری از مفاهیم و مباحث فقهی ـ حقوقی و تحلیل و نقد برخی مستندات، در صدد ارائه نظریه استطلاعی بودن نظارت برآمدهایم که در نوع خود میتواند به خوبی تأمین کننده یک نظارت کارآمد، منطقی و منصفانه باشد.
واژههای کلیدی: تفسیر قانون اساسی، نظارت، انتخابات، استصوابی