بررسی فقهی و حقوقی محصولات تراریخته (فایل منبع موجود نیست)

توضیح

یکی از تکنیک های زیست فناوری نوین،مهندسی ژنتیک و انتقال ژن است که در تولید محصولات تراریخته استفاده می شود.تراریخته از ادغام دو واژه «تغییر شکل» و«ژنتیک»تشکیل یافته که به معنی «تغییر ژنتیکی یافته» است و به موجود زنده حاصل از تغییر ژن،GMO و به محصولات غیرزنده و مشتق شده از آنهاGM گفته می شود.محصولات تراریخته،اصطلاحا به محصولاتی گفته می شود که از لحاظ زنتیکی دستکاری شده اند و ژن جدید باعث خارج شدن محصولات از حالت طبیعی می شود.انتقال ژن کاربردهای زیادی در داروسازی،کشاورزی و غیره دارد که از جمله آن می توان به تولید واکسن های نوترکیب مانند واکسن هپاتیت ب،محصولات زراعی از جمله ذرت،سویا،برنج،دام های تراریخته و غیره اشاره کرد.افزایش جمعیت جهان و نیازمندی به تولید بیشتر محصولات کشاورزی باعث استفاده از زیست فناوری برای تولید محصولات تراریخته شده است که فرصت هت و چالش هایی جدیدی برای انسان به وجود آورده است.ازیک طرف،این محصولات به دلیل عملکرد مطلوب وتولید مطلوبی که ناشی از تغییرات ژنتیکی اعمال شده در آنهاست، بااستقبال روربرو شده است .در موارد بسیاری موجب افزایش تولید مواد غذایی و بنابراین کاهش گرسنگی درمقیاس جهانی، تولید داروهای جدید و نجات جان انسانهای بیمار یا افزایش تولید فراورده های دامی شده اند.اما از سوی دیگر نگرانیهایی در زمینه ی بهره برداری از این محصولات وجود دارد که عمده ترین این دغدغه ها را می توان در مورد سلامت انسانها وسلامت محیط زیست دانست. بنابر آنچه گفته شده تولید، کاربرد وتجارت محصولات تراریخته دارای ابعاد گوناگون و پیچیده ایی می باشد که لازم است مورد تجزیه وتحلیل قرار بگیرد.ما در این پژوهش به طور خاص ابعاد حقوقی وفقهی محصولات تراریخته را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهیم .خطرات احتمالی ناشی از محصولات تراریخته برسلامت انسان ،محیط زیست و...سبب شده تا سازمان های بین المللی وکشورهای مختلف، قوانین ومقررات خاصی برای استفاده از محصولات تراریخته اتخاذ کنند، ازطرف دیگر،برای واردات محصولات تراریخته در کشورهای مختلف،ارزیابی ایمنی اخذ مجوز الزامی است ورعایت حقوق مصرف کنندگان ازطریق برچسب گذاری محصولات تراریخته صورت می گیرد.ایران نیز قوانین ومقرراتی را در ارتباط با محصولات تراریخته وضع کرده است که نشان دهنده ی سیاست کشور در راستای تولید،واردات،صادرات و مصرف محصولات تراریخته است .با این حال،قانون ایمنی زیستی ایران به عنوان مهمترین قانون در خصوص این محصولات ،خود دارای ایرادات و اشکالاتی است که سبب بروز تفسیرهای مختلف و به تبع آن عدم آن شده است.همچنین ناهماهنگی بین دستگاه های اجرایی ذی صلاح و نبود ضمانت اجرایی کافی در کشور سبب شده تا علیرغم وجود قوانین مرتبط از جمله قانون الحاق ایران به پروتکل ایمنی زیستی و قانون ایمنی زیستی ،تنها از تولید تجاری گیاهان تراریخته در کشور جلوگیری به عمل آمده و در خصوص واردات این محصولات ،کنترل و نظارتی صورت نگیرد.در قانون برنامه ی ششم توسعه نیز برای تولید ، واردات و مصرف محصولات تراریخته نکاتی بیان شده است که نشانگر سیاست موافقت دولت برای توسعه ی محصولات تراریخته در چارچوب قانون ایمنی زیستی ایران مصوب (1388) می باشد از طرف دیگر در سیاست های کلی محیط زیست کشور که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است به تولید،توسعه و استفاده از محصولات ارگانیک تاکید شده است. با توجه به اینکه قوانین موجود دارای ابهامات وایراداتی می باشد در پژوهش مذکور به ابهامات ،ایرادت و تناقضات قوانین اشاره کرده و راه حل هایی برای رفع این ابهامات ، رویکرد تطبیق با مقررات بین المللی اراِیه دهیم . یکی از این رویکردها، نگاه فقه پویا به مسئله محصولات تراریخته است. از آن‌جا که ما کشوری اسلامی هستیم و همواره سعی بر این است تا رفتار و عادات زندگی خود را با دستورات و موازین اسلامی تطابق بدهیم. همچنین در آیین مقدس اسلام، سلامتی جایگاه و ارزش ویژه‌ای دارد و حتی موضوع غذا و تغذیه از چنان اهمیتی برخوردار است که بیش از 300 آیه در قرآن کریم به طور مستقیم یا غیرمستقیم به این موضوع اشاره دارد تردیدی نیست که تعلیمات اسلام براساس حفظ سلامت جسم است و علت حرمت بسیاری از امور، مضر بودن آن‌ها به حال بدن است. یک اصل کلی که برای فقها مطرح است این است که هر چیزی که محرز بشود برای جسم انسان مضر است قطعا حرام است. با توجه به نکات بیان شده ،محور پژوهش این می باشد که حکم تکلیفی محصولات تراریخته چیست و ضمانت اجرای فقهی و حقوقی آن چه می باشد 5- سؤال‌های پژوهش‌:سوال اصلی: آثار فقهی و حقوقی محصولات تراریخته چیست؟سوالات فرعی: 1- تغییر ژنتیکی محصولات تراریخته از منظر فقه چه حکمی دارد؟2- مسئولیت ضرر احتمالی ناشی از مصرف محصولات تراریخته بر عهده کدام نهاد می باشد؟3-در خصوص محصولات تراریخته چه الزامات حقوقی وجود دارد؟6 - پیشینه پژوهش : بر اساس بررسی های انجام شده در ارتباط با پیشینه موضوع،تحقیق مستقل و جامع به صورتی که محصولات تراریخته را مورد بررسی قرار دهد یافت نشد،لکن به چند نمونه مقاله که بیشتر جنبه حقوقی محصولات تراریخته را مورد بررسی قرار داده می توان اشاره نمود: مقاله «ملاحظات اخلاقی و حقوقی در کاربرد محصولات تراریخته با نگاهی به قانون ملی ایمنی زیستی» نوشته حسین صفایی،مینا مهاجر(1390)دانشگاه تهران،دانشکده حقوق،نویسندگان در این مقاله ضمن بررسی اخلاقی بودن دستکاری ژنتیکی،به لزوم قوانین مربوط به محصولات تراریخته و مسئولیت اشخاص خاطی پرداخته است.همچنین مقاله«مبنای مسئولیت مدنی ناشی از محصولات غذایی اصلاح شده ژنتیکی»نوشته سعید بیگدلی،امین بدیع صنایع اصفهانی(1393)دانشگاه علامه طباطبایی،دانشکده حقوق و علوم سیاسی،نویسندگان در این مقاله، مسئولیت مدنی ناشی از محصولات تراریخته، در حقوق ایران و اسناد بین المللی را به صورت تطبیقی مورد بحث وبررسی قرار داده اند.
واژه های کلیدی: محصولات تراریخته، ایمنی زیستی.