بررسی فقهی و حقوقی مسئولیت مدنی ناشی از فعل حیوانات اهلی

توضیح

مسئولیت مدنی از دیر باز یکی از مسائل مهم و قابل توجه در حقوق مدنی بوده است نگاهی گذرا به مقررات و قوانین موجود بیانگر این است که وضع قوانین و دیدگاه های حقوقی در ارتباط با متصرف و مالک حیوان و خساراتی که ناشی از فعل حیوانات است مورد بی توجهی قرار گرفته است. مسئولیت متصرف در حقوق ایران بر خلاف بیشتر کشورهای اروپایی مثل فرانسه که یک مسئولیت مطلق و عینی بر متصرف حیوان گذاشته می شود که حتی قوه قاهره نیز نمی تواند متصرف را از مسئولیت رهایی دهد مبتنی بر تقصیر است و البته نگهداری حیوانات خطرناک برخلاف نظامات و مقررات و عرف خود تقصیر محسوب می شود. ملاک ضمان ناشی از فعل حیوان که متصرف به دوش می کشد تفریطی است که متصرف حیوان در حفظ و نگهداری صورت داده است که در روایت و احادیث معصومین نیز مثال هایی از تفریط و کوتاهی متصرف به چشم می خورد و در حالات عدم تفریط مسئولیتی بر وی گذاشته نمی شود. جبران خسارت علی الاصول توسط شخص متصرف حیوان صورت می گیرد که همیشه شخص حقیقی نیست که متصرف است بلکه اشخاص حقوقی نیز ممکن است متصرف حیوان و مسئول جبران خسارت شناخته شوند که جهت حمایت بیشتر زیان دیده و متصرف و تسهیل روند جبران ضرر بیمه مسئولیت مدنی ناشی از فعل حیوانات و خساراتی که به دیگران می کنند پدیده ای نسبتا نوظهور است که نقش مهمی و کلیدی را ایفا می کند. بنابراین هرگاه فردی به لحاظ رابطه با یک حیوان از جمله مالکیت یا تصرف، محافظت از آن را عهده دار باشد و از ناحیه آن شیء خسارتی به وجود آید، مسئول جبران خسارت وارده خواهد بود. منظور از اشیا نیز، در حقوق فرانسه هر موجودی به جز انسان میباشد. براساس قانون مسؤولیت مدنی، مبنای مسؤولیت مدنی بر پایه تقصیر استوار شده است. مسئولیت مالک حیوان نیز در قانون مدنی ایران مبتنی بر تقصیر میباشد، ولی در قانون مجازات اسلامی مسئولیت هایی دیده میشود، که برای مالک حیوان فرض تقصیر شده است. در حقوق فرانسه مسئولیت مالک حیوان مبتنی بر نظریه حفاظت و نگهبانی )تکلیف مراقبت از حیوان( و به صورت فرض تقصیر است.
واژه های کلیدی: مسئولیت مدنی، متصرف حیوان، خسارت، تفریط، حقوق.