بررسی قاعده عدل و انصاف در مسئولیت‌های قراردادی

توضیح

عدالت و انصاف از مفاهیم مورد احترام ادیان،واخلاق هستند و به خصوص در اسلام از پایگاه و جایگاه بلندی برخوردارند اما منزلت و جایگاه آنها در حقوق و در مقام حل و فصل دعاوی موردی است که کمتر به آن پرداخته شده است و تردید ها در آن دیده شده است.در حوزه ی مسؤلیّتهای قراردادی این سؤال مطرح است که عدل و انصاف بر چه مبنایی و در چه حالاتی می توانند به مثابه یک قاعده مطرح شوند و در مسؤلیّت های قراردادی نقش ایفا کنند ودر صورت اعمال آنها در مسؤلیّت های قراردای، چه آثاری خواهند داشت؟با امعان نظر به اینکه توجه نکردن به ویژگیهای روحی و شخصی افراد در مسیر اجرای قانون نارضایتی ها و ناعدالتی ها را افزایش خواهد داد، باید گفت که اخلاق، کتاب و سنّت، قانون، عقل،عرف،دکترین و رویّه ی قضایی به عنوان مبانی عدل و انصاف مطرح هستند و این دو قاعده می توانند هم در انعقاد قرارداد مد نظر طرفین قرار بگیرند،هم مد نظر مقنّن در تصویب قوانین مبتنی بر عدالت و انصاف باشند و هم ابزاری در دست دادرس باشند تا خشکی قواعد حقوقی را تعدیل و باید ها را اصلاح کنند و آثار چنین عملکردی باعث تعدیل قراردادهای متعذر شده، تعدیل وجه التزام های سنگین و ناعادلانه که موقعیت آشکارا غیر منصفانه به وجود می آورد، تغییر مبنای مسؤلیّت از تقصیر به خطر برای ممانعت ا ز اجحاف بر طرف ضعیف و فرار طرف قوی از بار مسؤلیّت، کاهش یا افزایش میزان خسارت، تعیین و شناسایی خسارات معنوی، انتخاب طرق و کیفیت جبران خسارت و...خواهد شد.
واژه‌های کلیدی: عدل و انصاف، مسئولیت قراردادی، تعدیل قرارداد، قانون، رویه قضایی