بررسی مبانی فقهی اصل حسن نیت و کاربرد آن در حقوق مدنی ایران

توضیح

اصل حسن نیت ازجمله اصول حقوقی است که در تعالیم اخلاقی و حقوقی اسلام قابل شناسایی بوده و از پشتوانه منابع و مستندات فقهی برخوردار است. حقوق مدنی که ریشه و اساس آن فقه امامیه است می‌تواند بیش از پیش از این اصل بهره مند گردد و از اصالت لازم در زمینه این اصل برخوردار گردد.بررسی مفهوم،مبانی فقهی،و گستره و کاربرد این اصل در حقوق اسلام ،حقوق مدنی و مطالعه تطبیقی با دیگر نظامهای حقوقی از جمله رویکردهای این رساله می‌باشد.در زمینه مفهوم حسن نیت ارایه ی یک تعریفی عام وکلی امر بسیار مشکلی است و به عبارت دیگر سهل و ممتنع است.حسن نیت دارای معانی متعددی است که در موارد و چارچوب‌های خاص دارای مظاهر و نمودهای متفاوتی می‌باشد، با این حال می‌توان یک تعریف کلی و نسبتا جامعی برای آن بیان کرد: انجام وظائف به صورت صادقانه، منصفانه، معقول که دو طرف قرارداد یا اشخاص ثالث مرتبط با قرارداد از یکدیگر انتظار دارند همراه با اهتمام به حفظ حقوق و منافع دیگران بطوریکه آنچه را برای خود می‌پسندد برای دیگران نیز بپسندد. و از هرگونه سوء نیت و فریبکاری دوری نمایند.همچنین در برابر تصورات ناشی از جهل و اشتباه از زیان دیده و ذینفع حمایت می کند.با امعان نظر در مفاهیم اخلاقی چون صداقت، درستکاری، عدالت ، انصاف و قواعد فقهی چون اصل لزوم، اصل صحت و لاضرر در می‌یابیم. حسن نیت به عنوان یک اصل در فقه اسلامی پذیرفته شده ومبنای بسیاری از احکام و حقوق قرار گرفته است و در این کوشش برخی از عقود مانند عقد بیع، عقد وکالت، غصب و...به رهیافت‌هایی از این اصل اشاره شده است. اصل حسن نیت در حقوق مدنی ایران مورد تصریح قانونگذار قرار نگرفته است با این حال موادی از قانون مدنی از خاستگاه مربوط به آن برخوردار است مواد 667 و 680 از آن جمله می‌باشد اصل حسن نیت در برخی از قوانین و مقررات دیگر مانند مواد 3 و 35 قانون تجارت الکترونیک مورد توجه قانونگذار قرار گرفته که نشانه گرایش قانونگذار به این اصل بوده و بیانگر این حقیقت است که قانونگذار ایرانی همگام با پذیرش جهانی اصل حسن نیت تمایل به پذیرش نسبی آن پیدا کرده است. شناسایی مبانی فقهی اصل حسن نیت علاوه بر اینکه به قوانین و مقررات مشتمل برحسن نیت اصالت و هویت بومی می‌باشد برای قضات محترم این فرصت را فراهم می‌آورد تا با بهره گیری از این اصل در دادرسی دعاوی مربوط به قراردادها و خانواده و مانند آن به ایجاد رویه قضایی مبادرت نمایند.
واژه‌های کلیدی: حسن نیت، فقه امامیه، حقوق مدنی، رفتار صادقانه.